تاریخ شکل‌گیری گفتمان تحدیث در شیعیان (مقاله)
تاریخ شکل‌گیری گفتمان تحدیث در شیعیان در نیمه نخست سده دوم هجری عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی شکل‌گیری گفتمان تحدیث در شیعیان می‌پردازد. این مقالهٔ ۲۷ صفحه‌ای به قلم سید عبدالحمید ابطحی نگاشته شده و در فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام (شماره ۲۲، پاییز ۱۳۹۳) منتشر گشته است.[۱]
| تاریخ شکل‌گیری گفتمان تحدیث در شیعیان | |
|---|---|
| در نیمه نخست سده دوم هجری | |
 | |
| رتبه علمی | علمی پژوهشی |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | سید عبدالحمید ابطحی |
| موضوع | امامت |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام |
| وابسته به | پژوهشکده تاریخ اسلامی |
| محل نشر | تهران، ایران |
| تاریخ نشر | پاییز ۱۳۹۳ |
| شماره | ۲۲ |
| ناشر الکترونیک | پایگاه مجلات تخصصی نور |
چکیده مقاله
- نویسنده در چکیده مقاله خود می‌نویسند: «براساس آموزه‌های دینی، مقوله تحدیث به معنای گفت وگوی ملائک با پیامیر یا امام یا فرد دیگر است. این مقوله از زمان پیامبر(ص) مطرح بوده و می‌توانسته در مواردی، منبع علوم ایشان تلقی شود. این که بعد از پیامبر(ص) کسی به وحی نبوت دسترسی ندارد در جامعه اسلامی معادل امنناع دسترسی به منابع علم الهی تلقی شده بود و هرگونه دعوی علم الهی و غیر کسبی معادل دعوی نبوت معرفی می‌شد. ائمه با استفاده از آموزه تحدیث به شیعیان آموختند که مانعی ندارد کسی نبی نباشد؛ ولی از منابع علم الهی از طریق غیر عادی دسترسی پیدا کند. روشن است که ابعاد این موضوع به تدریج مورد توجه شیعیان قرار گرفت و گفتمانی شیعی پیرامون علم الهی ائمه را سامان داد. البته این آموزه در دوران صادقین (ع) با مشکلات و مخاطراتی روبرو بود که با هدایت امامان مهار شد و متقابلا ائمه، تلاش کردند که در میان شیعیان، این آموزه با برداشتی غلوآمیز تفسیر نشود».[۱]
فهرست مقاله
- چکیده؛
- مقدمه؛
- مقوله تحدیث و سابقه آن در زمان پیامبر؛
- گفتمان قرآنی تحدیث در امم پیشین؛
- محَدث در قرائت ابن عباس؛
- تلاش برای اتصاف خلیفه به صفت محدث؛
- ظهور گفتمان محدث بودن علی(ع) در میان شیعیان؛
- توسعه گفتمان تحدیث امامان؛
- اثبات تحدیث ائمه و نفی نبوت ایشان؛
- نفی شدید نبی انگاری امامان توسط شیعه؛
- نفی علم غیب و ادعای تحدیث؛
- رفع اتهامات دشمنان به دعوی علم غیب؛
- مخاطرات اتهام به دعوی علم غیب؛
- جلوگیری امامان از رویکرد غلو آمیز؛
- نتیجه‌گیری؛
- منابع.
دربارهٔ پدیدآورنده
آقای دکتر سید عبدالحمید ابطحی (متولد ۱۳۴۵ش، تهران)، تحصیلات حوزوی خود را در سطوح عالی پیگیری کرد. وی رشته فلسفه دین را در مقطع دکتری به اتمام رساند. آموزش و مشاوره فارغ‌التحصیلان و همکاری در راه‌اندازی بنیاد جعفری و بنیاد امامت در قم از جمله فعالیت‌های وی است.[۲]
او تا کنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «علم امام در باور شیعیان نخستین»، «فرایند آگاهی شیعیان از علم غیب امامان»، «چالش بنی‌الحسن با انگاره علم ائمه در نیمه اول قرن دوم»، «جایگاه امام علی در نشر علوم دین در مراکز علمی جامعه اسلامی قرن اول»، «تقابل عالمان زیدی كوفه در نیمه اول قرن دوم با باور به امامت الهی اهل‌بیت(ع)»، «جستاری در پایان‌نامه‌های امامت‌پژوهان غربی»، «عقلانیت معرفت از دیدگاه علم شناسی پوپر»، «واقع‌گرایی غیر جزمی در فلسفة انتقادی پوپر» و «پدیدارشناسی تاریخی باور شیعیان به علم امام در سده اول هجری» برخی از این آثار است.[۳]</ref>