اعلام برائت در تاریخ اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث برائت است. اعلام برائت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اعلام برائت در قرآن - اعلام برائت در حدیث - اعلام برائت در نهج البلاغه - اعلام برائت در کلام اسلامی - اعلام برائت در اخلاق اسلامی - اعلام برائت در تاریخ اسلامی - پرسش‌های مرتبطمقدمه
چون شهر مکه در سال نهم در قلمرو حکومت، اسلامی قرار گرفته بود، باید قوانین و مقررات اسلام هنوز بر آن حاکم می‌شد و آداب و رسوم دینی اعمال می‌گشت، اما هنوز عده‌ای از مردمان مکه و اطراف آن بر شرک خود باقی بودند و برخی از آنان گاهی برهنه طواف می‌کردند. با نزول آیات اولیه سوره برائت که شامل قوانین جدیدی در خصوص روابط میان مسلمانان و مشرکان بود، امام علی(ع)، این آیات را در اجتماع حج که متضمن بیزاری خدا و رسولش از مشرکان و امان ندادن به آنان است، قرائت کرد. با این اقدام، شرک از سرزمین جزیرة العرب ریشه‌کن شد و توحید جایگزین آن گردید. طبق صریح آیات اولیه سوره برائت، مشرکان چهار ماه فرصت داشتند موضع خود را درباره پذیرش اسلام و عدم آن روشن کنند.
در اوایل سال دهم هجری، اسلام بیشتر سرزمین شبه جزیره را فراگرفته بود و فقط در برخی از مناطق دوردست مانند یمن هنوز به طور پراکنده آیین شرک باقی مانده بود که رسول خدا(ص) با اعزام گروه‌هایی به سرپرستی معاذ بن جبل و امام علی(ع)، مردم آن نواحی دوردست را نیز به اسلام فراخواند.[۱]
