محاسبه در معارف و سیره علوی

مقدمه

مراقبه و محاسبه در روایات حضرت علی(ع) به کار رفته‌اند، هرچند موارد کاربرد مراقبه کم‌تر از محاسبه است. درباره مراقبه می‌فرماید: «بر نفس خویش مراقبت کن»^[۱]. و «خداوند بنده‌ای را که مراقب گناه خود است، رحمت کند»^[۲]. و درباره محاسبه می‌فرماید: «با محاسبه، نفس‌هایتان را به بند کشید»^[۳]. و «هر کس نفس خود را محاسبه کند، بر عیوبش واقف شود»^[۴]. همین روایت، که درباره ارتباط میان محاسبه نفس و آگاهی از عیوب نفس است، به خوبی نشان می‌دهد که میان محاسبه و تشخیص عیوب- که کار عقل است- گونه‌ای ارتباط برقرار است.^[۵]

منابع

بهشتی، سعید، مقاله «تربیت عقلانی»، دانشنامه امام علی ج۴

پانویس

↑ «اجْعَلْ مِنْ نَفْسِكَ عَلَى نَفْسِكَ رَقِيباً...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۳۴).
↑ «رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً رَاقَبَ ذَنْبَهُ‌...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۱، ص۶۰۹).
↑ «قَيِّدُوا أَنْفُسَكُمْ بِالْمُحَاسَبَةِ»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).
↑ «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلَى عُيُوبِهِ‌»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).
↑ بهشتی، سعید، مقاله «تربیت عقلانی»، دانشنامه امام علی، ج۴، ص ۲۱۳.

[1] «اجْعَلْ مِنْ نَفْسِكَ عَلَى نَفْسِكَ رَقِيباً...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۳۴).

[2] «رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً رَاقَبَ ذَنْبَهُ‌...»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۱، ص۶۰۹).

[3] «قَيِّدُوا أَنْفُسَكُمْ بِالْمُحَاسَبَةِ»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).

[4] «مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ وَقَفَ عَلَى عُيُوبِهِ‌»؛ (گفتار امیرالمؤمنین علی(ع)، ج۲، ص۱۴۴۹).

[5] بهشتی، سعید، مقاله «تربیت عقلانی»، دانشنامه امام علی، ج۴، ص ۲۱۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]