اکسیر العبادات فی اسرار الشهادات (کتاب)
| إکسیر العبادات فی أسرار الشهادات | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | آغا بن عابد شیروانی حائری معروف به فاضل دربندی |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | [[:رده:انتشارات انتشارات ذوی ال‍ق‍رب‍ی|انتشارات انتشارات ذوی ال‍ق‍رب‍ی]][[رده:انتشارات انتشارات ذوی ال‍ق‍رب‍ی]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۴۲۰ق، ۱۳۷۸ش ش |
| شابک | ۹۶۴-۶۳۰۸-۱۵-۹ |
| شماره ملی | م۷۹-۶۳۵۰ |
إکسیر العبادات فی أسرار الشهادات، کتابی است که با زبان عربی به بررسی موضوع گزارش واقعۀ عاشورا و شهادت امام حسین می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر آغا بن عابد شیروانی حائری معروف به فاضل دربندی و انتشارات ذوی ال‍ق‍رب‍ی انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
آقا بن عابد دربندی شیروانی مشهور به فاضل دربندی و ملا آقا دربندی، از نویسندگانی است که افزون بر رشته تخصصی‌اش (فقه)، در دیگر موضوعات، مانند تاریخ عاشورا، نیز کتاب نوشت. او با جمع‌آوری اخبار قوی و ضعیف و به قصد حل اختلاف و تحلیل آنها، یکی از بزرگ‌ترین نگاشته‌ها را درباره واقعه عاشورا سامان داد. او شیفته امام حسین(ع) بود و انگیزه پاکی در نگارش این کتاب داشت؛ اما به دلیل استفاده از منابع ضعیف در کنار منابع اصلی و نقل برخی گزارش‌های بدون سند، نتوانست مقتل معتبری ارائه دهد. او همچنین مبنای نادرستی برگزید و بر اساس آن، از کتاب‌هایی که مشتمل بر اخبار مظنون الکذب بودند نیز نقل کرد. مبنای او این بود که نشانه‌های کذب، هر چند به درجه ظن برسند، مانع نقل نیستند و نقل چنین اخباری در بیان سیره و تاریخ، بی‌اشکال است.
محدث نوری، یکی از منابع ضعیف دربندی را نسخه بدون سر و ته، مجهول و پر از دروغی می‌داند که سید عربِ روضه‌خوانی برای کسب تأیید، نزد عالمان نجف آورد و سپس به دست دربندی رسید؛ نسخه‌ای که به گفته محدث نوری، از کثرت اشتمال بر اکاذیب واضح و اخبار واهی، احتمال نمی‌رود که از مؤلفات یک عالِم باشد[۱]. وی، در جایی دیگر، این کتاب را دستاویز مخالفان برای دروغگو خواندن شیعه دانسته است[۲].
سخن محدث نوری را بسیاری از عالمان دیگر، تأیید کرده‌اند و بسیاری از نقل‌های نادرست و غیر قابل باور کتاب را به عنوان گواه، ارائه کرده‌اند. از این میان می‌توان به میرزا محمد تنکابنی، شاگرد فاضل دربندی[۳]، شیخ ذبیح الله محلاتی[۴]، سید محسن امین[۵]، میرزا محمد علی مدرس تبریزی[۶]، شیخ آقا بزرگ تهرانی[۷] و استاد علامه شهید مرتضی مطهری[۸] اشاره نمود. گفتنی است بسیاری از تحلیل‌های نویسنده کتاب، برای قابل پذیرش کردن گزارش‌هایی است که به سادگی قابل قبول نیستند[۹][۱۰]
فهرست کتاب
دربارهٔ پدیدآورنده
پانویس
- ↑ لؤلؤ و مرجان، ص۲۵۰.
- ↑ «کار به آنجا رسید که [مخالفان] در کتب خود، نوشته‌اند که: شیعه، بیت کذب است و اگر کسی منکِر شود، کافی است ایشان را برای اثبات این دعوی، آوردن کتاب أسرار الشهادة را به میدان» (لؤلؤ و مرجان، ص۲۸۹).
- ↑ «اخبار غیرمعتبره در این کتاب (أسرار الشهادة) بسیار[ند] و ضعاف، بلکه اخباری که مظنون، کذب آنهاست، بلکه گویا بعضی از آنها قطعی الکذب باشند نیز بسیارند و این، مایه کسر قدر آن کتاب گردید» (ر.ک: قصص العلماء، ص۱۰۸).
- ↑ «فاضل دربندی در أسرار الشهادة، خبر طولانی راجع به عطش سکینه و آب آوردن بریر و پاره شدن مشک و ریختن آب، نقل کرده است. حقیر، چون به کلی اعتماد بر آن کتاب ندارم، فلذا عنان قلم از نقل آن باز کشیدم» (ریاحین الشریعة، ج۳، ص۲۷۲).
- ↑ وبالجملة قد أکثر فی مؤلفاته النقلیة من الاخبار الواهیة بل اورد ما لا تقبله العقول ولم تصدقه النقول (أعیان الشیعة، ج۲، ص۸۸).
- ↑ «به حکم انصاف، این کتاب او، بلکه دیگر تألیفاتی که در موضوع مقتل نگارش داده، همانا در اثر آن همه محبت مفرط که داشته است، حاوی غث و سمین بوده [است]» (ریحانة الأدب، ج۲، ص۲۱۷).
- ↑ و من شدة خلوصه و صفاء نفسه نقل فی هذا الکتاب أمورا لا توجد فی الکتب المعتبرة و انما أخذها عن بعض المجامیع المجهولة اتکالا علی قاعدة التسامح فی أدلة السنن (الذریعة، ج۲، ص۲۷۹، ش۱۱۳۴).
- ↑ در شصت هفتاد سال پیش، مرحوم ملاآقای دربندی پیدا شد. تمام حرف‌های روضة الشهدا را به اضافه چیزهای دیگری پیدا کرد و همه را یک جا جمع کرد و کتابی نوشت به نام أسرار الشهادة. واقعاً مطالب این کتاب، انسان را وادار می‌کند که به اسلام بگرید» (حماسه حسینی، ج۱، ص۵۵ و ص۱۰۶).
- ↑ گزارش‌های غیر قابل باور، مانند: کشته شدن بیست و پنج هزار نفر به دست عباس و ۳۳۰ هزار نفر به دست امام حسین(ع) (چاپ قدیم، ص۳۴۵) و یا قصه‌پردازی درباره چگونگی بیرون آمدن امام حسین(ع) از مدینه که به زی پادشاهان شبیه کرده است (ج ۳، ص۵۰۹) و یا ارائه رقم ۰۰۰/۶۰۰/۱ نفری برای سپاه عمر سعد (حماسه حسینی، ج۳، ص۳۹).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین، ص: ۳۹-۴۱.
- ↑ دایرة المعارف بزرگ اسلامی