امامیه
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل مذهب امامیه (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
امامیه یکی از مذاهب شیعه است. به باور شیخ مفید، شیعه در اصطلاح به کسی گفته می‌شود که به امامت بلافصل امام علی(ع) معتقد است.[۱] از میان دانشمندان اهل سنت شهرستانی (۵۴۸ق) وقتی به تعریف شیعه می‌پردازد، آن را بر کسانی اطلاق می‌کند که معتقد به امامت امام علی(ع) و فرزندان او، از طریق وصیت و نص جلی یا خفی هستند.[۲] در دوران معاصر نیز علامه طباطبایی شیعه را کسی می‌داند که جانشینی پیغمبر اکرم(ص) را حق اختصاصی خانواده رسالت می‌داند و در معارف اسلام پیرو مکتب اهل بیت(ع) می‌باشد.[۳] فِرَق‌نویسان شیعه و سنی، فرقه‌های مختلف و فراوانی برای شیعه نام برده‌اند؛ تا آنجا که نوبختی (۳۱۰ق) - از دانشمندان شیعی - حدود هفتاد گروه برای شیعه ذكر می‌کند.[۴] شهرستانی نیز اختلافات فرقه‌ای میان شیعه را بیش از دیگر فرقه‌ها می‌داند و فرقه‌های متعددی برای آن ذکر می‌کند.[۵] عالمان سنی در تقسیم‌بندی فرقه‌های شیعه و نیز تعریف مذهب اماميه، یکسان عمل نکرده‌اند. برای نمونه، ابوالحسن اشعری (حدود ۳۳۰ق) گروه‌های اصلی شيعه را غاليه، رافضه و زیدیه می‌داند و یکی از فرقه‌های رافضه را که به امامت دوازده امام اعتقاد داشته‌اند، قطعیه می‌نامد.[۶] ابن حزم اندلسی (۴۵۶ق) پس از تقسیم‌بندی فرقه‌های شیعه، یکی از آنها را رافضه دانسته است. او یکی از فرقه‌های رافضيه را امامیه، و یکی از فرقه‌های امامیه را قطعیه - کسانی که به امامت دوازده امام معتقدند - می‌داند.[۷] بغدادی (۴۲۹ق) و شهرستانی گروه‌های اصلی شیعه را به چهار گروه زیدیه، کیسانیه، غلاة و امامیه تقسیم کرده‌اند.[۸] به باور شهرستانی، امامیه کسانی هستند که به امامت امام على(ع) با نص آشکار معتقدند، اما خود ایشان درباره امامانِ پس از امام سجاد(ع) دچار اختلاف شدند.[۹] او برای امامیه، هفت مذهب نام می‌برد که آخرین آنها اثناعشریه - باورمندان به امامت دوازده امام - است. شهرستانی، اثناعشریه را نیز دارای گروه‌های متعددی می‌داند.[۱۰] بغدادی نیز برای مذهب امامیه تا پانزده گروه نام برده که یکی از آنها، مذهب اثناعشریه - کسانی که به امامت دوازده امام و غیبت امام مهدی(ع) معتقدند - است.[۱۱] از آنچه گذشت، روشن می‌شود که اصطلاح امامیه میان فرق‌نویسان اهل سنت، معنایی واحد ندارد، اما اعم از اثناعشریه بوده و باورمندان به امامت دوازده امام را اثناعشریه یا قطعیه می‌نامند. اما در فرهنگ شیعی، امامیه بر باورمندان به امامت دوازده امام - از حضرت علی تا حضرت مهدی(ع) - اطلاق می‌شود.<refعکبری بغدادی، محمد بن محمد بن نعمان، اوائل المقالات، ص۴۱.</ref> بنابراین در اصطلاح ایشان، امامیه همان اثناعشریه هستند. در این نوشتار نیز مراد از متکلمان امامیه، کسانی هستند که به امامت دوازده امام از خاندان رسول خدا(ص) از امام علی تا امام زمان(ع)، اعتقاد دارند.[۱۲][۱۳]
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ عکبری بغدادی، محمد بن محمد بن نعمان، اوائل المقالات، ص۳۵.
- ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۱۶۹.
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، شیعه در اسلام، ص۲۸.
- ↑ حسن بن موسی نوبختی، فرق الشيعة، تمام کتاب.
- ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۱۹۳.
- ↑ اشعری، علی بن اسماعیل، مقالات الاسلاميين، ص۱۶-۷۰؛ درباره قطعيه، ر.ک: همان، ص۱۷.
- ↑ على بن احمد بن حزم اندلسی، الفصل فی الملل، ج۳، ص۱۱۴.
- ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۱۴۶-۱۹۰؛ بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر، الفرق بين الفرق، ص۶۰.
- ↑ شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج۱، ص۱۸۹- ۱۹۲.
- ↑ همان، ص۱۹۳-۲۰۲. گفتنی است وجود این مذاهب برای اثناعشریه به‌معنای وجود پرتعداد و مدت‌دار آنها نیست. ازاین‌روست که شیخ مفيد با اشاره به وقوع اختلافات پس از شهادت امام عسکری(ع) که موجب شکل‌گیری گروه‌هایی شد، تصریح می‌کند که اکنون که سال ۳۷۳ هـ.ق است، از میان این گروه‌ها، جز مذهب اماميه اثناعشریه، فرقه‌ای باقی نمانده است. عکبری بغدادی، محمد بن محمد بن نعمان، الفصول المختارة، ص ۳۲۱).
- ↑ بغدادی، عبدالقاهر بن طاهر، الفرق بين الفرق. احمد امین نیز فرقه امامیه را اعم از اثناعشریه دانسته است (ر.ک: احمد امین، ضحى الاسلام، ج۳، ص۲۱۲).
- ↑ گفتنی است اماميه اعتقادات لازم دیگری - مانند لزوم نص و عصمت امام - نیز دارد که در این مختصر، مجال پرداختن به تمام آنها نیست.
- ↑ ر.ک: فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت.