حر بن قیس فزاری
آشنایی اجمالی
وی حر بن قیس بن حصن بن حذیفة بن بدر[۱]، برادرزاده عیینة بن حصن[۲]، از بنو فزاره[۳]، از قبیله غطفان[۴]، از قیس بن عیلان بن مضر است[۵]. به اعتقاد ابن اثیر[۶]، ابن منده و ابونعیم که جد وی را بدر بن حذیفة دانسته‌اند، اشتباه کرده‌اند. موطن بنو فزاره میان نجد[۷] و جناب (در شرق) خیبر، سلاح و وادی القری[۸] بود. حر بن قیس کوچک‌ترین مرد بنو فزاره بود که در وفد آنان در سال نهم در حالی که رسول خدا(ص) از جنگ تبوک برمی‌گشت، خدمت حضرت رسیدند و اسلام آوردند. آنان در این دیدار از اوضاع نابسامان خود و خشکسالی شدیدی که گریبانگیرشان شده بود شکایت کرده و از ایشان طلب دعای خیر نمودند. پیامبر(ص) به منبر رفته، برای آنها طلب باران کردند پس به حدی باران بارید که تا شش روز آسمان دیده نشد[۹]. بنو فزاره پس از رحلت رسول خدا(ص) مرتد شدند و دوبار با فرماندهی خارجة بن حصن با سپاه اسلام جنگیدند و هر دو بار شکست خوردند[۱۰]. ابن عساکر[۱۱] حر را جزء قاریانی دانسته که همنشین عمر بوده‌اند. روزی بین ابن عباس و حر بن قیس بر سر همراه و معلم موسی مجادله‌ای درگرفت و حر بن قیس سخن ابن عباس را مبنی بر اینکه این شخص خضر است، نمی‌پذیرفت تا اینکه ابی بن کعب را که از آنجا رد می‌شد حکم قرار دادند و وی سخن ابن عباس را تأیید کرد[۱۲]، ابن حجر[۱۳] به نقل از مالک در کتاب عتبیه گوید: عیینة بن حصن وقتی وارد مدینه شاد نزد پسر برادر خود که نابینا بود رفت. در این صورت اگر این شخص همان حر بن قیس باشد، پس وی در اواخر عمر خود نابینا بوده است. مالک در ادامه کلام خود می‌گوید: صبح آن روز وقتی عیینه وارد مسجاد شد از نماز خواندن برادر زاده‌اش تعجب کرد و گفت: او چهل سال نزد من بود، اما از من اطاعت نمی‌کرد. ابو عبید اجری می‌گوید: خرشة بن حر و خواهرش سلامة بن حر از اصحاب رسول خدا(ص) بوده‌اند[۱۴].
در برخی منابع شخص دیگری با همین نام دیده می‌شود که تصحیف شده و نام وی جد بن قیس سلمی است که از منافقان زمان پیامبران بوده است[۱۵][۱۶].
جستارهای وابسته
- بنی‌غطفان (قبیله)
منابع
پانویس
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۷۰۹.
- ↑ ابن ابی حاتم، الجرح و التعدیل، ج۳، ص۲۷۷؛ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۵۱.
- ↑ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۲۵۶.
- ↑ ابن ماکولا، الاکمال، ج۵، ص۳۹.
- ↑ ابن سلام، کتاب النسب، ص۲۴۸؛ ابن عبد ربه، العقد الفرید، ج۳، ص۳۰۳؛ ابن حزم، جمهرة أنساب العرب، ص۲۵۸.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۷۰۹.
- ↑ واقدی، المغازی، ج۲، ص۸۰۳.
- ↑ ر.ک: یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۱۶۴.
- ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۱، ص۲۲۶.
- ↑ ر.ک: مدخل خارجة بن حصن فزاری.
- ↑ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۴۴، ص۳۱۱.
- ↑ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۲، ص۸۹۶.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۲، ص۵۲.
- ↑ مزی، تهذیب الکمال، ج۸، ص۲۳۷.
- ↑ ر.ک: مدخل جذبن قیس سلمی.
- ↑ ابوالقاسمی، عظیم، مقاله «حر بن قیس فزاری»، دانشنامه سیره نبوی ج۳، ص۳۱-۳۲.