رجاء بن ابی‌ضحاک

آشنایی اجمالی

رجاء بن ابی ضحاک جرجرایی^[۱]، از مأموران و کارگزاران دستگاه خلافت مأمون، و از نزدیکان فضل بن سهل بود^[۲]. وقتی مکاتبات مأمون با امام رضا (ع) مبنی بر دعوت امام (ع) به خراسان بی‌نتیجه ماند، مأمون تصمیم گرفت تا مأمورانی را به مدینه فرستاده و امام (ع) را بالاجبار و تهدید به خراسان بیاورند. بنابراین به پیشنهاد فضل، رجاء بن ابی ضحاک را بهترین فرد برای این امر خطیر دانستند^[۳].

رجاء به همراهی یاسر خادم، در قالب سپاهی از مأموران حکومتی به سوی مدینه به راه افتاد. او از سوی شخص مأمون دستور اکید داشت تا امام رضا (ع) را از راه کوفه و قم که مرکز شیعیان است، به سوی خراسان نیاورد و برای این که انتقال امام (ع) به آسانی و بدون درگیری و مشکل به خراسان صورت بگیرد، راه بصره و فارس پیشنهاد شد^[۴].

یکی از اموری که رجاء به رعایت آن موظف بود، کنترل شدید و لحظه به لحظ، امام رضا (ع) بود. او می‌بایست رفتار و اعمال امام رضا (ع) را مو به مو و با دقت کامل، زیر نظر بگیرد و لحظه‌ای چشم از امام (ع) بر ندارد. رجاء به مدینه آمده و آخرین نامه مأمون را تسلیم امام رضا (ع) نمود و به ایشان عرض کردند: إنّ المأمون أمرنا بإشخاصك إلى خراسان^[۵]، سپس به امام (ع) فرصت دادند تا خودشان را برای سفر آماده کنند^[۶].

رجاء بن ابی ضحاک در تمام طول راه، رفتار امام (ع) را زیر نظر داشت و تحت تأثیر کمالات و فضایل ایشان قرار گرفت و نسبت به امام ارادت خاصی پیدا نمود و به خاندان عباسی بدبین گشت.

با مستقر شدن امام رضا (ع) در مرو، رجاء در هر فرصت مناسبی که به‌دست می‌آورد، خدمت امام رضا (ع) مشرف می‌شد و نسبت به ایشان نهایت احترام و ادب را رعایت می‌نمود. بعد از شهادت امام رضا (ع)، روایاتی موثق از رجاء بن ضحاک نقل شده که تاریخ از آنها به عنوان سندی معتبر یاد کرده است.^[۷]

منابع

محمدی، حسین، رضانامه

پانویس

↑ نسبت جرجرایی، به شهری نزدیک به دجله، بین بغداد و واسط برمی‌گردد الباب ابن‌کثیر، ج۱، ص۲۲۰.
↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۶۵.
↑ تاریخ بیهقی، ج۶، ص۱۹۰؛ الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۱۶۲؛ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۲، باب ۴۰، ص۲۳۰؛ مروج الذهب، ج۲، ص۴۴۱؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۰۷. بعضی از منابع از جمله الارشاد شیخ مفید (ج ۲، ص۲۵۰) و مقاتل الطالبیین ابوالفرج اصفهانی (ص ۵۲۳)، عیسی بن یزید جلودی را مأموری می‌دانند که امام رضا (ع) را از مدینه به خراسان آورد. به تیتر واژه عیسی بن یزید جلودی مراجعه شود.
↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۶۵.
↑ ترجمه: مأمون ما را فرمان داده و مأمور ساخته است تا تو را به خراسان ببریم. اصول کافی، ج۲، ص۴۰۷؛ مسند الامام الرضا (ع)، ج۱، ص۵۲.
↑ اصول کافی، ج۲، ص۴۰۴؛ تجارب السلف، ص۱۵۸؛ تاریخ فخری، ص۳۰۰.
↑ محمدی، حسین، رضانامه ص ۳۱۹.

[1] نسبت جرجرایی، به شهری نزدیک به دجله، بین بغداد و واسط برمی‌گردد الباب ابن‌کثیر، ج۱، ص۲۲۰.

[2] تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۶۵.

[3] تاریخ بیهقی، ج۶، ص۱۹۰؛ الکامل فی التاریخ، ج۴، ص۱۶۲؛ عیون أخبار الرضا (ع)، ج۲، باب ۴۰، ص۲۳۰؛ مروج الذهب، ج۲، ص۴۴۱؛ اصول کافی، ج۲، ص۴۰۷. بعضی از منابع از جمله الارشاد شیخ مفید (ج ۲، ص۲۵۰) و مقاتل الطالبیین ابوالفرج اصفهانی (ص ۵۲۳)، عیسی بن یزید جلودی را مأموری می‌دانند که امام رضا (ع) را از مدینه به خراسان آورد. به تیتر واژه عیسی بن یزید جلودی مراجعه شود.

[4] تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۴۶۵.

[5] ترجمه: مأمون ما را فرمان داده و مأمور ساخته است تا تو را به خراسان ببریم. اصول کافی، ج۲، ص۴۰۷؛ مسند الامام الرضا (ع)، ج۱، ص۵۲.

[6] اصول کافی، ج۲، ص۴۰۴؛ تجارب السلف، ص۱۵۸؛ تاریخ فخری، ص۳۰۰.

[7] محمدی، حسین، رضانامه ص ۳۱۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]