اسود بن قطبه تمیمی در تاریخ اسلامی

مقدمه

اسود بن قطبه به نقل ابن ابی الحدید از کتاب استیعاب وی از اصحاب پیامبر خدا (ص) بوده و در جنگ بدر شرکت داشته، و به نقلی از تابعین و نیز اصحاب امیر مؤمنان (ع) و از رؤسای سپاه حلوان از ایالات فارس و مورد توجه حضرت علی (ع) بود^[۱]. درباره سوابق اسود بن قطبه در تاریخ مطلب مهمی نیامده است، اگر چه ابن ابی الحدید درباره سوابق او به اختصار چنین آورده است: من به نسب اسود بن قطبه وقوف نیافته‌ام و گمان دارم که وی اسود بن زید بن قطبة بن غنم انصاری از قبیله بنی عبید بن عدی باشد.
و نیز امیرالمؤمنین (ع) نامه‌ای برای او نوشته است که دارای محتوای بسیار بالا و برای سران حکومت، استانداران و والیان مفید و کارساز است. نامه حضرت چنین است:اما بعد، زمامدار اگر دنبال هوا و هوس‌های پی در پی خویش باشد، بیشتر او را از عدالت باز میدارد؛ بنابراین امور مردم از نظر حق باید نزد تو مساوی باشد^[۲].
چراکه هیچ‌گاه جور و ستم جانشین عدالت نخواهد شد، از آن‌چه برای خود نمی‌پسندی، اجتناب کن و نفس خویش را در برابر آن‌چه خداوند بر تو واجب ساخته به امید ثوابش و همچنین از ترس کیفرش به خضوع و تسلیم وادار!
ای اسود بن قطبه، بدان دنیا سرای آزمایش است که هر کس ساعتی در آن فراغت یابد و دست از کار بکشد، همین ساعت بیکاری، موجب حسرت و پشیمانی او در قیامت خواهد شد. و بدان که هیچ چیز تو را از حق بی‌نیاز نخواهد ساخت. از جمله حقوقی که بر تو فرض و واجب است کنترل هوس‌های خویش، مواظبت رعایا و رسیدگی توام با تلاش به کارهای آنهاست. در این راه آن‌چه از منافع عاید تو می‌شود، برای تو از مشکلات و ناراحتی‌هایی که متحمل می‌گردی، به مراتب سودمندتر است، والسلام^[۳]^[۴]

منابع

ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی

↑ شرح ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.
↑ «فإن الوالي إذا اختلف هواه منعه ذلك كثيرة من العدل فليكن أمر الناس عندك في الحق سواء...»
↑ نهج البلاغه، نامه ۵۹.
↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۱، ص۱۷۸-۱۷۹.

[1] شرح ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.

[2] «فإن الوالي إذا اختلف هواه منعه ذلك كثيرة من العدل فليكن أمر الناس عندك في الحق سواء...»

[3] نهج البلاغه، نامه ۵۹.

[4] ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۱، ص۱۷۸-۱۷۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]