اسود بن قطبه تمیمی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صحابه است. اسود بن قطبه تمیمی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اسود بن قطبه تمیمی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| اسود بن قطبه تمیمی | |
|---|---|
 تصویر قدیمی از مسجد کوفه | |
| نام کامل | اسود بن قطبه تمیمی |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابومفزر |
| از قبیله | بنی تمیم |
| پدر | قطبة بن مالک |
| از اصحاب | |
| حضور در جنگ | |
مقدمه
وی فرزند قطبة بن مالک از تیره اُسید، از قبیله تمیم[۱] و کنیه‌اش «ابومفَزِّر» است[۲]. ابن ابی الحدید[۳] گوید: به گمانم نسب او، اسود بن زید بن قطبة بن غنم باشد که ابن عبد البر در الاستیعاب[۴] به نام او اشاره کرده است. اما سخن ابن ابی الحدید درست نیست؛ زیرا شاهدی بر درستی تطبیق او وجود ندارد. ابن حجر[۵] در بخش سوم (مخضرمین) از او یاد کرده و گفته که از شاعران دوران فتوحات بوده[۶] و اشعار بسیاری دارد[۷]. بعضی به اشعاری از او اشاره کرده‌اند[۸].
علامه عسکری[۹] او را از صحابیان ساختگیِ سیف می‌داند. براساس روایت سیف، اسود در نبرد یرموک (سال سیزده) در زمان خلافت ابوبکر یا عمر[۱۰] قادسیه (سال چهارده) و فتوحات دیگر حضور داشت[۱۱].
وی فرستاده سعد بن وقاص همراه اسیران جنگ جلولاء نزد خلیفه دوم بود[۱۲] و اشعاری سرود. وقتی بهرسیر (از شهرهای مدائن) در سال شانزدهم در محاصره مسلمانان قرار گرفت، ابومفَزِّر از طرف مردم، نزد یزدگرد پادشاه ایران برای صلح آمد و خداوند سخنانی بر زبان او جاری کرد، در حالی که خود نمی‌دانست چه می‌گوید. وقتی بازگشت و عجم‌ها از مدائن فرار می‌کردند، از ابومفَزِّر سؤال شد: به آنان چه گفتی که فرار کردند؟ گفت: به خدایی که محمد را به حق فرستاده، نمی‌دانم. فقط بر من خلسه‌ای وارد شد و امیدوارم سخن نیکویی گفته باشم. تا اینکه سعد از پرسش‌های مردم از اسود خبردار شد. از او پرسید: چه گفتی که آنان فرار می‌کنند؟ وی همان سخن پیشین را تکرار کرد[۱۳].
وی در فتح ری[۱۴] و «بلنجر»[۱۵] شرکت داشت. منبع تمام این اخبار، سیف بن عمر است که علامه عسکری این قبیل گزارش‌های سیف را نادرست دانسته و گفته است در تاریخ طبری دروغ‌های سیف بسیار است[۱۶].
پس از فتح عراق، عمر به او تیول دارالفیل بغداد[۱۷] را بخشید[۱۸]. بنا به نقل طبری[۱۹] وی در دفن ابوذر شرکت داشت[۲۰]. اسود در زمان خلافت حضرت علی (ع) نامه‌ای به ایشان نوشت و حضرت پاسخ او را داد[۲۱].
همچنین ابن اثیر[۲۲] و ابن حجر[۲۳] به نقل از حمزة بن یوسف از فردی به نام سواد بن قطبه تمیمی نام برده‌اند که در فتح گرگان شرکت داشت[۲۴] و شاهد بر صلح‌نامه بود[۲۵] و اشعاری هم سرود[۲۶]. به نظر می‌رسد که او همان شخص مورد بحث ما باشد[۲۷].
منابع
پانویس
- ↑ ابن عساکر، ج۶۱، ص۳۹۱.
- ↑ ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.
- ↑ الاستیعاب، ج۱، ص۱۸۲.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن عساکر، ج۹، ص۶۸.
- ↑ زبیدی، ج۱۷، ص۳۹۱.
- ↑ عبدالله بن سبا، ج۲، ص۴۰۹.
- ↑ ابن عساکر، ج۹، ص۶۸ و ج۶، ص۱۳۷؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن عساکر، ج۹، ص۴۸؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ ابن ماکولا، ج۷، ص۲۸۳؛ ابن حجر، ج۱، ص۳۴۰.
- ↑ طبری، ج۴، ص۷؛ ابن کثیر، ج۷، ص۷۳ و ۷۴.
- ↑ طبری، ج۴، ص۱۵۰.
- ↑ طبری، ج۴، ص۳۰۵.
- ↑ عسکریه معالم المدرستین، ج۱، ص۲۶۵.
- ↑ یاقوت حموی، ج۱، ص۳۰۷.
- ↑ طبری، ج۳، ص۵۸۹؛ ابن عساکر، ج۹، ص۷۰.
- ↑ طبری، ج۴، ص۳۰۹.
- ↑ طبری، ج۴، ص۳۰۹.
- ↑ ابن ابی الحدید، ج۱۷، ص۱۴۵.
- ↑ ابن اثیر، ج۲، ص۵۱۹.
- ↑ ابن حجر، ج۳، ص۱۸۳.
- ↑ سهمی، ص۴۶.
- ↑ طبری، ج۴، ص۱۵۲.
- ↑ ابن حجر، ج۳، ص۱۸۳.
- ↑ مرادی‌نسب، حسین، مقاله «اسود بن قطبه تمیمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۷۲-۷۳.