ابوعبس بن جبر اوسی

مقدمه

وی از تیره بنی حارثة بن حارث بن خزرج اوسی است^[۱]. برخی نام پدر او را جابر گفته‌اند^[۲]. نام ابوعبس در جاهلیت عبدالعزی^[۳] و به قولی معبد^[۴] بود که رسول خدا (ص) او را عبدالرحمان نامید^[۵]. برخی نیز نام او را عبدالله گفته‌اند^[۶]، اما تصریح شده که عبدالرحمان صحیح است^[۷]. نام مادرش لیلی، دختر رافع بن عمرو بن عدی است. او پیش از ظهور اسلام، به عربی می‌نوشت^[۸]. ابوعبس، همزمان با اسلام مردم مدینه مسلمان شد و به کمک ابوبردة بن نیار، بت‌های بنی حارثه را شکست^[۹].

رسول خدا (ص) میان او و خنیس بن حذافه، که قبل از دارارقم مسلمان شد، پیمان برادری بست^[۱۰]. ابوعبس در بدر^[۱۱]، أحد، خندق و دیگر غزوه‌های پیامبر، از جمله در سریه قطن به فرماندهی ابوسلمه^[۱۲] شرکت داشت. او هنگام شرکت در بدر، ۴۸ ساله بود. ابوعبس از بزرگان صحابه پیامبر شمرده شده است^[۱۳]. او موهای خود را با حنا رنگ می‌کرد^[۱۴].

ابوعبس از کسانی است که در ربیع الاول سال سوم هجرت، در کشتن کعب بن اشرف یهودی همراه تنی چند از اوس به فرماندهی محمد بن مسلمه انصاری شرکت داشت^[۱۵]. گفته شده او در زمان رسول خدا (ص) نابینا شد و حضرت عصایی به او داد تا در راه رفتن از آن کمک بگیرد^[۱۶]، اما کارگزاری او در جمع‌آوری زکات در زمان خلافت عمر و عثمان^[۱۷]، باکور شدنش سازگار نیست.

صالح مولای توأمه می‌گوید: ابوعبس بیمار شد. عثمان به عیادت او آمد و از حالش پرسید؟ ابوعبس گفت: خوبم، جز اینکه عقل ما، بین ما و کارگزارانمان نابود شد و رهایی از آن ممکن نیست^[۱۸]. او در سال ۳۴ هجری به روزگار خلافت عثمان در هفتاد سالگی درگذشت. با توجه به سال درگذشت و مدت عمر او، باید ۲۳ سال پیش از بعثت به دنیا آمده باشد. عثمان بر جنازه ابوعبس نماز خواند و ابوبردة بن نیار همراه برخی از صحابه دیگر، او را در قبرستان بقیع دفن کردند^[۱۹].

اعقاب ابوعیس در مدینه و بغداد ساکن شدند^[۲۰]. برخی از فرزندان او عبارت‌اند از: محمد و محمود که مادرشان ام‌عیسی، خواهر محمد بن مسلمة بن سلمه است؛ عبیدالله که مادرش ام‌حارث دختر محمد بن مسلمه است؛ و زید و حمیده که نام مادرشان نقل نشده است^[۲۱]. أبوعبس می‌گوید: از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود: "کسی که پاهایش را در راه خدا غبارآلود کند، خداوند پاهایش را بر آتش حرام می‌کند»^[۲۲]. همچنین او روایت دیگری درباره کوه أحد^[۲۳] و قبح ترک نماز جمعه^[۲۴] از رسول خدا نقل کرده است. زید فرزند ابوعبس و عبایة بن رفاعة بن رافع، از او روایت دارند^[۲۵]^[۲۶]

جستارهای وابسته

محمد بن ابوعبس بن جبر اوسی (فرزند)
محمود بن ابوعبس بن جبر اوسی (فرزند)
عبیدالله بن بن ابوعبس بن جبر اوسی (فرزند)
زید بن ابوعبس بن جبر اوسی (فرزند)
حمیده بن ابوعبس بن جبر اوسی (فرزند)

منابع

محمدی، رمضان، مقاله «ابوعبس بن جبر اوسی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱

پانویس

↑ واقدی، ج۱، ص۱۵۸.
↑ ابن اثیر، ج۶، ص۱۹۸.
↑ مزی، ج۳۴، ص۴۶؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۲.
↑ ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۲۵۴.
↑ خلیفة بن خیاط، ص۱۴۵؛ ابن ابی حاتم، ج۵، ص۲۲۰؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۲۲.
↑ حاکم نیشابوری، ج۳، ص۳۵۰؛ مناری، ج۱، ص۳۴۱.
↑ ابن حجر، فتح، ج۲، ص۳۵۲.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۷۱.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۰۰؛ ذهبی، سیر، ج۱، ص۱۸۹.
↑ واقدی، ج۱، ص۱۵۸.
↑ واقدی، ج۱، ص۳۴۱.
↑ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۷۰؛ ابن اثیر، ج۶، ص۱۹۹.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۴۴.
↑ واقدی، ج۱، ص۱۸۷؛ ابن هشام، ج۳، ص۵۸؛ ابن حبیب، ص۲۸۲؛ ابن قانع، ج۲، ص۱۴۴. درباره نحوه قتل کعب؛ ر. ک: عبدالرزاق صنعانی، ج۵، ص۲۰۴؛ طبری، جامع، ج۴، ص۲۶۸.
↑ ابن حجر، ج۷، ص۲۲۲.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳؛ ابن ابی عاصم، ج۴، ص۳۱؛ ابن اثیر، ج۶، ص۱۹۹.
↑ ذهبی، سیر، ج۱، ص۱۸۹.
↑ ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳.
↑ «مَنِ اِغْبَرَّتْ قَدَمَاهُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ حَرَّمَهُمَا اَللَّهُ عَلَی اَلنَّارِ»؛ بخاری، ج۱، ص۲۱۸؛ بیهقی، ج۹، ص۱۶۲.
↑ احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۷۹؛ بخاری، ج۱، ص۲۱۸؛ ابن قانع، ج۲، ص۱۴۵.
↑ ابونعیم، ج۵، ص۲۹۷۶.
↑ مزی، ج۳۴، ص۴۶؛ ذهبی، الکاشف، ج۲، ص۴۴۱.
↑ محمدی، رمضان، مقاله «ابوعبس بن جبر اوسی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۲۹-۴۳۰.

[1] واقدی، ج۱، ص۱۵۸.

[2] ابن اثیر، ج۶، ص۱۹۸.

[3] مزی، ج۳۴، ص۴۶؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۲.

[4] ابن حبان، الثقات، ج۳، ص۲۵۴.

[5] خلیفة بن خیاط، ص۱۴۵؛ ابن ابی حاتم، ج۵، ص۲۲۰؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۲۲.

[6] حاکم نیشابوری، ج۳، ص۳۵۰؛ مناری، ج۱، ص۳۴۱.

[7] ابن حجر، فتح، ج۲، ص۳۵۲.

[8] ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۷۱.

[9] ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳.

[10] ابن سعد، ج۳، ص۳۰۰؛ ذهبی، سیر، ج۱، ص۱۸۹.

[11] واقدی، ج۱، ص۱۵۸.

[12] واقدی، ج۱، ص۳۴۱.

[13] ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۷۰؛ ابن اثیر، ج۶، ص۱۹۹.

[14] ابن سعد، ج۳، ص۳۴۴.

[15] واقدی، ج۱، ص۱۸۷؛ ابن هشام، ج۳، ص۵۸؛ ابن حبیب، ص۲۸۲؛ ابن قانع، ج۲، ص۱۴۴. درباره نحوه قتل کعب؛ ر. ک: عبدالرزاق صنعانی، ج۵، ص۲۰۴؛ طبری، جامع، ج۴، ص۲۶۸.

[16] ابن حجر، ج۷، ص۲۲۲.

[17] ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳.

[18] ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳.

[19] ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳؛ ابن ابی عاصم، ج۴، ص۳۱؛ ابن اثیر، ج۶، ص۱۹۹.

[20] ذهبی، سیر، ج۱، ص۱۸۹.

[21] ابن سعد، ج۳، ص۳۴۳.

[22] «مَنِ اِغْبَرَّتْ قَدَمَاهُ فِی سَبِیلِ اَللَّهِ حَرَّمَهُمَا اَللَّهُ عَلَی اَلنَّارِ»؛ بخاری، ج۱، ص۲۱۸؛ بیهقی، ج۹، ص۱۶۲.

[23] احمد بن حنبل، ج۳، ص۴۷۹؛ بخاری، ج۱، ص۲۱۸؛ ابن قانع، ج۲، ص۱۴۵.

[24] ابونعیم، ج۵، ص۲۹۷۶.

[25] مزی، ج۳۴، ص۴۶؛ ذهبی، الکاشف، ج۲، ص۴۴۱.

[26] محمدی، رمضان، مقاله «ابوعبس بن جبر اوسی»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۲۹-۴۳۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]