جعفر بن حبیب نهدی
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
جعفر بن حبیب النهدی[۱] در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از امالی شیخ طوسی واقع شده است:
«أَخْبَرَنَا أَبُو عُمَرَ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ، قَالَ: حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ يَحْيَى، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو غَسَّانَ، قَالَ: حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ حَبِيبٍ النَّهْدِيُّ، قَالَ: أَبُو الْعَبَّاسِ: يُقَالُ لَهُ الْبِرْذَوْنُ بْنُ شَبِيبٍ، أَنَّهُ سَمِعَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ(ع) يَقُولُ: احْفَظُوا فِينَا مَا حَفِظَ الْعَبْدُ الصَّالِحُ فِي الْيَتِيمَيْنِ، ﴿وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا﴾[۲]»[۳].[۴]
شرح حال راوی
عنوان یاد شده، مصحّف جعفر بن شبیب النهدی است، چون:
- در سند روایت مذکور در منبع اصلی چنین آمده: يقال له البرزون بن شبيب[۵] و شیخ طوسی در کتاب رجال خود، جعفر بن شبیب النهدی را در اصحاب امام صادق(ع) نام برده و نوشته که وی معروف به برزون بوده[۶]؛ نیز از برادرش با عنوان محمد بن شبیب النهدی یاد کرده و نوشته که وی برادر جعفر بن حبیب النهدی معروف به (برزون) است[۷]، بنابراین برزون لقب جعفر و او به این لقب معروف و مشهور بوده است. ابن حجر عسقلانی نیز به گزارش از شیخ طوسی از جعفر بن شبیب یاد کرده و نوشته است: جعفر بن شبيب النهدي؛ روي عن جعفر الصادق، ذكرهم الطوسي في رجال الشيعة[۸].
- عنوان جعفر بن حبیب النهدی نه در کتب رجالی عنوان گردیده؛ نه در سند روایت دیگری واقع شده است.
- اربلی حدیث مذکور را این گونه نقل کرده است: «وَ قَالَ الْبِرْذَوْنُ بْنُ سَيْفٍ [شَبِيبٍ] النَّهْدِيُّ وَ اسْمُهُ جَعْفَرٌ قَالَ سَمِعْتُ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ يَقُولُ احْفَظُوا فِينَا مَا حَفِظَ الْعَبْدُ الصَّالِحُ فِي الْيَتِيمَيْنِ قَالَ ﴿وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا﴾[۹]»[۱۰].
از جعفر بن شبیب النهدی گزارشی در کتب رجال و دیگر نرسیده، جز آنکه شیخ طوسی از وی در اصحاب امام صادق(ع) نام برده است، چنان‌که گذشت و از عبارت شیخ طوسی که در عنوان برادرش محمد بن شبیب النهدی فرمود: أخو جعفر بن شبیب فهمیده می‌شود که وی از راویان معروف و مشهور بوده[۱۱]؛ لیکن در جوامع حدیثی، جز روایت مورد بحث، حدیث دیگری از وی نقل نشده است.[۱۲]
یادآوری
آیت الله مرعشی نجفی، حدیث مذکور را از کتاب معالم العترة، تألیف عبدالعزیز بن الأخضر روایت کرده[۱۳] و عبدالعزیز بن الأخضر از محدثان و حافظان بزرگ حدیث به شمار می‌آید و آثار متعدد علمی مانند معالم العترة النبویة داشته و مرحوم اربلی در کتاب کشف الغمة فراوان از ایشان روایت کرده است. شیخ عباس قمی در عنوان ابن الأخضر نوشته است: و قد یطلق ابن الأخضر علی الحافظ أبی محمد عبدالعزیز بن أبی نصر المبارک بن أبی القسم محمود الجنابذی الأصل البغدادی المولد و الدار سمع الکثیر فی صغره. قال الحموی: صنف مصنفات کثیرة فی علم الحدیث، و أخذ من الخطیب فی کثیر من کتبه مات ۶ شوال سنة ۶۱۱ (خیا) و دفن بباب حرب مولده سنة ۵۲۶ انتهی. (أقول) و من مصنفاته کتاب معالم العترة النبویة العلیة و معارف أئمة أهل البیت الفاطمیة العلویة ینقل منه کثیرا الشیخ الأربلی فی کشف الغمة و قال أرویه إجازة عن الشیخ تاج الدین علی بن أنجب بن الساعی عن مصنفه[۱۴]. در عنوان الجنابذی[۱۵] نیز نوشته است: نسبة إلی جنابذ بالضم ناحیة من نواحی نیسابور یقال لها کناباد ینسب إلیها جمع کثیر منهم ابن الأخضر الجنابذی صاحب کتاب معالم العترة النبویة الذی ینقل منه الشیخ الأربلی فی کشف الغمة و قد تقدم فی ابن الأخضر[۱۶]. ذهبی در کتاب‌های المختصر من تاریخ ابن الدبیثی[۱۷]، تذکرة الحفاظ[۱۸]، سیر أعلام النبلاء[۱۹] و تاریخ الإسلام[۲۰] از ایشان با عبارت شیخ، ثقة، مکثر، سمع بإفادة أبیه و بنفسه و قرأ الکثیر و کتبه و لم یکن فی أقرانه أکثر سماعا منه، و غالی فی شراء الأصول و حدث نحو ستین سنة، و جمع الأبواب و الشیوخ و الفضائل یاد کرده.
مذهب راوی
از مضمون روایت مورد بحث، ذکر نام وی در رجال شیخ طوسی[۲۱] و روایت ابوغسان از ایشان، تشیع راوی استظهار می‌گردد.
جایگاه حدیثی راوی
نام راوی در رجال الطوسی، بی‌جرح و تعدیل، عنوان شده است و نقل یک حدیث از وی در کتب حدیثی نمی‌تواند جایگاه حدیثی او را نشان دهد، از این رو از راویان مهمل شمرده می‌گردد. .[۲۲]
منابع
پانویس
- ↑ مصحف جعفر بن شبیب النهدی الکوفی المعروف بالبرذون بن شبیب است. ر.ک: أ. منابع شیعی: رجال الطوسی، ص۱۷۵، (ش ۲۰۷۳ و ۲۰۷۵) و ص۲۸۶ (ذیل ش۴۱۵۲)؛ منهج المقال، ج۳، ص۱۹۴، (ش ۱۰۳۷) و ص۲۰۳، (ش ۳۴۸)؛ نقد الرجال، ج۱، ص۳۴۵، ش۹۷۲؛ مجمع ا الرجال، ج۲، ص۲۵؛ جامع الرواه، ج۱، ص۱۵۱، ش۱۲۰۲؛ طرائف المقال، ج۱، ص۴۲۲، ش۳۴۷۰ و ۳۴۷۶؛ تنقیح المقال، ج۱۵، ص۹۱، ش۳۸۲۸؛ أعیان الشیعه، ج۴، ص۸۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۵، ص۲۷، ش۲۱۴۶؛ مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۲، ص۱۵۰، ش۲۵۶۷ و ۲۵۶۸؛ قاموس الرجال، ج۱۲، ص۹۴، ش۲۳۷. ب. منابع سنی: لسان المیزان، ج۲، ص۱۱۶، ش۴۴۷.
- ↑ و پدرشان مردی شایسته بود سوره کهف، آیه ۸۲.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، ج۸، ص۱۳۲ به گزارش از الأمالی (طوسی)، ص۲۷۳، ح۵۱۴.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 430.
- ↑ الأمالی (طوسی)، ص۲۷۳، ح۵۱۴: أخبرنا أبو عمر، قال: حدثنا أحمد، قال: حدثنا أحمد بن يحيی، قال: حدثنا أبو غسان، قال: حدثنا جعفر بن حبيب النهدي، قال: أبو العباس: يقال له البرذون بن شبيب، أنه سمع جعفر بن محمد(ع) يقول: احفظوا فينا....
- ↑ رجال الطوسی، ص۱۷۵، ش۲۰۷۳: جعفر بن شبیب النهدی یعرف بالبرذون الکوفی.
- ↑ رجال الطوسی، ص۲۸۶، ش۴۱۵۲: محمد بن شبیب النهدی، کوفی، أخو جعفر بن شبیب، یعرف جعفر بالبرذون.
- ↑ لسان المیزان، ج۲، ص۱۱۶، ش۴۴۷.
- ↑ و پدرشان مردی شایسته بود سوره کهف، آیه ۸۲.
- ↑ کشف الغمه، ج۲، ص۱۶۲.
- ↑ وحید بهبهانی: سیجیء فی أخیه محمد ما یومئ إلی معروفیته. (منهج المقال، ج۳، ص۲۰۳، ش۳۴۸).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 430-432.
- ↑ شرح إحقاق الحق، ج۹، ص۶۷۴: و من ثم قال جعفر الصادق: احفظوا فینا ما حفظ العبد الصالح فی الیتیمین: {﴿وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا﴾ أخرجه عبدالعزیز بن الأخضر فی معالم العترة.
- ↑ الکنی و الألقاب، ج۱، ص۲۰۹.
- ↑ الجنابذی، بضم الجیم، و بکسر الباء: نسبة إلی: کونابذ، و یقال لها بالعربیة: جونابذ: قریة بنواحی نیسابور. (سیر أعلام النبلاء، ج۱۳، پانوشت ص۵۱۲ به نقل از اللباب).
- ↑ الکنی و الألقاب، ج۲، ص۱۵۸.
- ↑ المختصر من تاریخ ابن الدبیثی، ص۲۵۳، ش۹۲۸.
- ↑ تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۱۳۸۳، ش۱۱۱۵.
- ↑ سیر أعلام النبلاء، ج۲۲، ص۳۱، ش۲۶.
- ↑ تاریخ الإسلام، ج۴۴، ص۷۴.
- ↑ بر مبنای علامه مامقانی. (ر.ک: تنقیح المقال، ج۱۵، ص۹۱، ش۳۸۲۸: و ظاهره کونه إمامیا، إلا أن حاله مجهول.).
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۵، ص 428-429.