مقتل در لغت
این مدخل زیرشاخهٔ بحث مقتل است. مقتل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مقتل در لغت - مقتل در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
«مقتل» بر وزن مفعل، از ریشه «قتل»، مصدر میمی به معنای «کشتن»[۱] یا اسم مکان به معنای «قتلگاه» و «کشتن گاه»[۲] است. همچنین این واژه بر کتابی که به رویداد کربلا و شرح شهادت امام حسین(ع) پرداخته باشد، اطلاق می‌شود. اما در اصطلاح تاریخ نگاری، مراد از «مقتل الحسین»، نوعی تک نگاری تاریخی است که در آن به شرح جریان شهادت امام حسین(ع) و یارانش و در یک کلام، به رویداد عاشورا از آغاز تا فرجام پرداخته‌اند. اطلاق عنوان «مقتل» - به معنای مصدر میمی - به این گونه آثار، ازآنروست که چنین تک نگاری‌هایی اخبار و گزارش‌های مربوط به کشتن و شهادت امام حسین(ع) را در برمی‌گیرد. اما اطلاق عنوان یاد شده - به معنای اسم مکان - بر این کتاب‌ها از آن روست که مقتل نویسان و مورخان نخستین تاریخ عاشورا، اخبار مربوط به رویداد عاشورا و چگونگی جنگیدن و شهادت امام حسین(ع) و یارانش را در یک جا جمع کرده‌اند و آن آثار، محل گردآوری آن اخبار شده است. به تعبیر دیگر، گزارشگران نخستین تاریخ عاشورا از آن رو عنوان «مقتل الحسین (ع)» را برای آثار خود برگزیده‌اند که آثار یادشده، مکان تجمع و محل گردآوری اخبار مربوط به واقعه عاشورا و به ویژه شهادت امام حسین(ع) شده است. اما مقصود از واژه مقتل در این پژوهش، - با مسامحه - هر نوشته‌ای است که همه یا بخش بسیاری از آن، مربوط به واقعه عاشورا باشد؛ اگرچه در واقع، بسیاری از این نوشته‌ها، عنوان مقتل را ندارند.[۳]
منابع
پانویس
- ↑ جبران مسعود، فرهنگ الفبایی عربی-فارسی الرائد، ج۲، ص۱۶۴۳، ترجمه رضا انزابی نژاد، واژه «مقتل»؛ روحی البعلبکی، فرهنگ عربی فارسی المورد، ص۱۰۲۵، ترجمه محمد مقدس، واژه «مقتل».
- ↑ دهخدا، علی اکبر، لغت نامه، ج۱۳، ص۱۸۸۲۱، واژه «مقتل»؛ جبران مسعود، فرهنگ الفبایی عربی-فارسی الرائد، ج۲، ص۱۶۴۳؛ ابن منظور، لسان العرب، ج۱۱، ص۵۴۸.
- ↑ پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء ج۱ ص ۴۳.