نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Msadeq(بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ۶ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۲۲ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.
نسخهٔ ویرایششده در تاریخ ۶ ژانویهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۱:۲۲ توسط Msadeq(بحث | مشارکت‌ها)
امام مهدی می‌فرماید هر کس بگوید مرا دیده دروغ می‌گوید اما از شخصیت‌های بزرگی نقل شده که حضرت را دیده‌اند این تناقض نیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
«برای آن که بتوان به درستی در این باره گفت و گو کرد و به قضاوت نشست، ابتدا لازم است متن کلام حضرت را به دقت مرور کرد، تا روشن شود مراد امام مهدی(ع) چیست. حدیثی که بحث "مشاهده و دروغگو بودن مدعی مشاهده" را مطرح می‌کند، آخرین توقیع و نامه‌ای است که امام زمان(ع) به آخرین نایب خاص خود، چند روز پیش از مرگ او نوشته است. متن نامه چنین است:
بسم الله الرحمن الرحیم؛
ای علی بن محمد سمری! خداوند، اجر برادرانت را در عزای تو عظیم گرداند. به درستی که تو تا شش روز دیگر از دنیا می‌روی. پس به کارهای خود رسیدگی کن و به احدی وصیت مکن که پس از وفات، جانشین تو شود. به تحقیق، دومین غیبت "غیبت کامل" واقع شده است. پس ظهوری نیست؛ مگر بعد از اذن خدای عزّوجّل و آن، بعد از مدّتی طولانی و قساوت دل‌ها و پرشدن زمین از ظلم خواهد بود. به زودی نزد شیعیان من می‌آید، کسی که ادعای مشاهده می‌کند. بدانید کسی که ادعای مشاهده کند، پیش از خروج سفیانی و ندا، او دروغگو و افترا زننده است. " وَ لَاحَوْلَ وَ لَاقُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِ الْعَظِيم".[۱]
این حدیث، در بردارنده نکاتی است، از جمله:
مدعیان مشاهده، در این دوره، وجود خواهند داشت.
مدعی مشاهده، پیش از خروج سفیانی و ندا "دو علامت حتمی ظهور" هم دروغگو است و هم افترا زننده. افترا یا تهمت، آن است که فردی به شخص دیگر، عملی یا قولی را نسبت دهد، در حالی که او چنین نکرده باشد؛ بنابراین، بین دروغگو بودن و تهمت زدن، تفاوت است. هر دروغگویی، تهمت زننده نیست. اگر کسی فقط مدعی دیدن باشد؛ ولی به حضرت، نسبتی ندهد، ممکن است دروغگو باشد؛ ولی تهمت زننده نیست. امام، در این نامه هر دو صفت ناپسند را به مدعی مشاهده، وارد کرده است؛ یعنی، مدعی مشاهده، نسبتی نیز به حضرت می‌دهد.
این نکات در نامه، بزرگان را بر آن داشت، تا با تأمل و تدبّر دقیق‌تر، به محتوای نامه بنگرند و سپس اظهار نظر کنند.
عده‌ای با توجه به این که نامه، در آخرین روزهای عمر نایب چهارم صادر شده و در آن، به پایان نیابت خاصه تصریح شده است، چنین گفته‌اند که مراد از مدعی مشاهده، ادعای نیابت خاصه و ارتباط با حضرت است؛ زیرا نیابت خاص یعنی حضور نزد حضرت، همراه شناخت آن بزرگوار و رساندن سؤالات مردم و ابلاغ پاسخ‌ها و پیام‌ها. این فرد، هم ادعای دیدار دارد و هم آنچه می‌گوید را از جانب حضرت بیان می‌کند و حرف‌ها را پیام حضرت اعلام می‌کند.[۲]
حضرت امام خمینی می‌گوید: "مراد از تکذیب مدعی مشاهده این است که فردی، مدعی ملاقات باشد؛ ولی شاهد و دلیلی نداشته باشد.[۳]
شهید صدر می‌گوید: "مراد، ادعای انحرافی است که شخصی با ادعای مشاهده و ارتباط، بخواهد عقاید و نظر خود را با نام پیام‌های امام زمان(ع) به مردم القا کند.[۴]
برخی نیز گفته‌اند: مراد از تکذیب مدعی مشاهده، تکذیب مدعی ظهور است.[۵]
بنابراین می‌توان دریافت که در روایت، صِرف دیدار، منتفی نشده است و عالمان نیز نفی اصل دیدار را استفاده نکرده‌اند. به علاوه، روایت، مدعی مشاهده را کذّاب می‌داند؛ حال اگر کسی امام را ببیند و به دیگران نگوید، تحت این روایت قرار نمی‌گیرد؛ لذا اصل دیدار، امر ممکنی خواهد بود.
نکته آخر این که علمای ما که موفق به دیدار حضرت شده بودند، آن را برای مردم بازگو نمی‌کردند؛ بلکه اطرافیان و خواص آنان، از روی شواهد و قراینی یا در زمان‌های بعد، متوجه وقوع دیدار آن عالم با امام می‌شدند؛ لذا عالمان تحت عنوان "مدعی مشاهده" قرار نمی‌گیرند و این روایت، با داستان ملاقات برخی بزرگان تنافی ندارد»[۶].
پرسش‌های وابسته
پاسخ‌های دیگر
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
«پیش از بیان پاسخ ابتدا متن توقیع شریف را ذکر میکنیم، آنگاه به بررسی سندی و دلالی آن میپردازیم. در توقیع منسوب به آن حضرت خطاب به علی محمد سمری آمده است: "ای علی بن محمد سمری! خداوند اجر برادران دینی تو را در سوگ تو افزون کند. تو زندگی را شش روز دیگر بدرود خواهی گفت. کار خویش را سامان بخش و به کسی در مورد جانشینی خود در نیابت خاصه وصیت نکن که غیبت کامل کبری آغاز گردیده و ظهور جز به اذن الهی تحقّق نیابد و آن، پس از مدّتی دراز و قساوت دل‌ها و آکنده شدن زمین از جور و ستم خواهد بود. آگاه باشید هرکس پیش از خروج سفیانی و صیحه آسمانی ادعای مشاهده ما را داشته باشند، سخت دروغگو و افترا زننده است"[۷] از این توقیع استفاده می‌شود کسانی که پیش از خروج سفیانی و شنیده شدن صیحه آسمانی، ادعای رؤیت و مشاهده کنند، "کذّاب و مفتری" خواهند بود و تکذیب آنان لازم است. بخشی از این توقیع، نهی از وصیت و سفارش خاص "بعد از علی بن محمد سمری" است و مدعیان خاص را پس از وی ردّ می‌کند و کسانی که تا هنگام ظهور حضرت، چنین ادعایی بکنند، باید تکذیب شوند. همچنین از این توقیع استفاده می‌شود که ظهور حضرت در بین مردم، به اجازه خدا و پس از مدّت طولانی است؛ آنگاه که قلبها سخت گردد و زمین پر از ستم شود. با توجه به اینکه خواص یاران حضرت در غیبت صغری ایشان را مشاهده کردهاند، توقیع نفی ظهور و رؤیت کلّی می‌کند و جمله "فَلَا ظُهُورَ ..." این معنا را میرساند؛ زیرا ظهور به معنای بروز پس از خفا است. و "لای نفس جنس"، همراه استثنا بدین معنا است که هیچ ظهوری ندارد و افراد، وی را مشاهده نمیکنند؛ مگر پس از اذن الهی [۸].
پس برابر این توقیع، مدعی مشاهده دروغگو است و ادعای وی قابل پذیرش نیست. پاسخ‌های چندی به اشکالات و مباحث مطرح در این توقیع ارائه شده که به بعضی از آنها اشاره می‌شود:
بررسی سندی به نظر برخی، این روایت مرسل و سند آن ضعیف است. حسن بن احمد مکتّب "راوی توقیع"، شناخته شده نیست و صدور توقیع مذکور ثابت نمیشود. محدّث نوری در نجم الثاقب می‌گوید: "این خبر ضعیف و غیر آن، خبر واحد است که جز ظنی از آن حاصل نشود و مورث جزم و یقین نباشد. پس قابلیت ندارد که معارضه کند با وجدان قطعی که از مجموع آن قصص و حکایات پیدا می‌شود. هرچند از هریک از آنها پیدا نشود؛ بلکه از جملهای از آنها دارا بودن کرامات و خارق عاداتی را که ممکن نباشد صدور آنها از غیر آن جناب استفاده می‌شود. پس چگونه رواست اعراض از آنها به جهت وجود خبر ضعیفی که ناقل آن "شیخ طوسی"، عمل نکرده به آن در همان کتاب» [۹].
بررسی دلالی: از نظر دلالت، با عنایت به اینکه علی بن محمد سمری، نیابت خاصّ از آن حضرت داشت "و در این زمینه نیز بارز و شناخته شده بود"، مقصود از "ادعای مشاهده"، در این روایت مطلق مشاهده و دیدار آن حضرت نیست؛ بلکه همانطور که علامه مجلسی نیز احتمال داده است، مراد ادعای دیدار همراه با نیابت از آن حضرت و آوردن اخبار و دستورات از جانب ایشان، مانند سایر نمایندگان آن حضرت در عصر غیبت صغری است [۱۰]. این توقیع، اعلام پایان یافتن "غیبت صغری" و شروع "غیبت کبری" است که در آن به جناب علی بن محمد سمری، امر شده است که به احدی وصیت نکند که بعد از او قائم مقام او و نایب خاصّ باشد. و نیز اعلام صریح بطلان ادعای افرادی است که در غیبت کبری، ادعای نیابت و سفارت خاصه و وساطت بین امام(ع)و مردم مینمایند. پس مراد از اینکه "مدّعی مشاهده" کذّاب و مفتری است، ممکن است کسانی باشند که ادعای نیابت کنند و بخواهند با دعوی مشاهده و شرفیابی، خود را واسطه بین امام و مردم معرّفی کنند [۱۱]. امام خواست این باب را مسدود کند و به مردم خبر دهد که هرکس ادعای دیدار مرا بکند و بگوید من وکیل یا نایب خاص آن حضرت هستم و اینطور آن حضرت را میبینم، دروغگو است و او را تکذیب کنند.
اعراض از توقیع: توقیع- به فرض صحّت سند- معرض عنه است؛ چرا که اصحاب حکایات زیادی نقل کردهاند که اشخاص معتمدی با امام زمان(ع) دیدار داشتهاند و حتّی خود شیخ طوسی که توقیع را نقل کرده، به آن عمل نکرده است. صاحب منتخب الاثر می‌گوید: "این توقیع منافی است با آنچه کلّ افراد بر آن ظاهرا اتفاقنظر دارند. حتّی شیخ طوسی که این توقیع را نقل کرده، شمار زیادی را نام برده که حضرت را مشاهده کردهاند ... خود وی به آن عمل نکرده و اصحاب از آن اعراض کردهاند. پس توان معارضه با این وقایع و حکایاتی که از مجموع آنها قطع حاصل می‌شود، ندارد"[۱۲]. در واقع، عملکنندگان به این توقیع بسیار اندک هستند.
تعارض با ادعیه و روایات: این روایت ضعیف السند با روایاتی که مشتمل بر ادعیه و اعمال خاصّ برای رؤیت صاحب الزمان میباشند، متعارض است و آنها از نظر سند قویتر و از نظر دلالت روشنتر هستند؛ بلکه بعضی از اینروایات، دارای سند صحیح هم هستند. همانطور که محدّث نوری در باب دوازدهم کتاب نجم الثاقب، دعاهایی برای دیدار صاحب الزمان ذکر کرده است.
مفهوم توقیع: ممکن است مراد از توقیع مذکور، نفی ادعای اختیاری بودن مشاهده و ارتباط باشد؛ یعنی، اگر کسی مشاهده و ارتباط را به اختیار خود ادعا کند- به این صورت که هروقت بخواهد خدمت امام عصر(ع) شرفیاب می‌شود یا ارتباط پیدا می‌کند- کذّاب و افترا زننده است و این ادعا از احدی در غیبت کبری پذیرفته نیست؛ یا اینکه چنین کسی که این سمت را به راستی داشته باشد، پیدا نخواهد شد و اگر هم کسی آن را دارا باشد، از دیگران مکتوم میدارد و به کسی اظهار و افشا نمیکند. اجمالا با این توقیع، در آن همه حکایات و وقایع مشهود و متواتر نمیتوان خدشه کرد و برحسب سند نیز، ترجیح بااین حکایات معتبر است.
اگر به کتابهایی چون نجم الثاقب رجوع کنیم، میبینیم که در این حکایات، وقایعی است که هرگز شخص عاقل در صحّت آنها نمیتواند شک کند. بنابراین هم شرفیابی اشخاص به حضور آن امام عزیز ثابت است و هم کذب و بطلان ادعای کسانی که در غیبت کبری، ادعای سفارت و نیابت خاصّه و وساطت بین آن حضرت و مردم را مینمایند، معلوم است [۱۳]. پس صرف دیدار، در روایت منتفی نشده است و علما نیز نفی اصل دیدار را استفاده نکرده‌اند؛ اما از آنجایی که قطعا نمیتوان توقیع را ردّ کرد، باید تا حدّ امکان به مفاد آن عمل نمود و مدعیان دیدار و مشاهده را- به خصوص در جاهایی که هیچ قرینه و شاهدی بر اثبات ادعای آنها وجود ندارد- تکذیب کرد. به علاوه روایت، مدعی مشاهده را "کذّاب" می‌داند؛ حال اگر کسی امام را ببیند و به دیگران نگوید، مشمول این روایت نمیباشد و بر این اساس اصل دیدار، امر ممکنی خواهد بود.
نکته دیگر آنکه بیشتر بزرگان و علمایی که موفّق به دیدار حضرت شده بودند، آن را برای مردم بازگو نمی‌کردند؛ بلکه اطرافیان و خواص آنان- از روی شواهد و قراینی و یا در زمان‌های بعد- متوجّه دیدار آن عالم با امام می‌شدند. لذا علما، تحت عنوان مدعی مشاهده، قرار نمی‌گیرند و این توقیع، با داستان ملاقات برخی از بزرگان منافات ندارد.
بدیهی است پذیرفتن امکان دیدار امام عصر(ع)، بدین معنا نیست که هرکس مدعی دیدار شد، می‌توان او را تصدیق کرد. بیتردید، تصدیق مطلق، مانند تکذیب مطلق ناروا است. مدعیان دروغگو و شیاد بسیارند و سادهاندیشی در این باب، بسیار خطرناک است! نمونههای فراوانی از این موارد، در عصر حاضر دیده و شنیده شده که در اینجا مجالی برای ذکر آنها نیست و تنها یک نمونه کافی است که مشخص شود، خطر تا چه اندازه جدّی است و شیادان در این‌باره تا کجا پیش میروند. یکی از مدعیان ارتباط با امام عصر(ع) در زمان حیات امام خمینی با یکی از مسئولان بلندپایه جمهوری اسلامی تماس گرفته، می‌گوید: پیغامی از حضرت بقیة اللّه(ع) (عج) برای امام دارم که باید حضوری به ایشان عرض کنم. گویا آن مسئول بلندپایه باور کرده بود که مدّعی راست می‌گوید. لذا جریان را به اطلاع امام خمینی میرساند. امام در پاسخ میفرمایند: به او بگویید "من کور باطن هستم- اشاره به اینکه بیدلیل چیزی را نمیپذیرم- سه سؤال از وی بکنید و بگویید: اگر با ولی عصر(ع) ارتباط دارد، ابتدا پاسخ این سؤالها را بیاورد، بعد پیغام آن حضرت را بگوید:
امّا مدّعی- یا مدعیان- به جای پاسخ به پرسش‌های امام، نامه‌ای سراسر اهانت به ایشان مینویسند که چرا از واسطه ولی عصر(ع) برای اثبات ادعایش دلیل و برهان میخواهد! امام نامه را میفرستند که در جلسه سران قوا خوانده شود تا ...".
در این داستان چند نکته بسیار آموزنده وجود دارد:
هشدار به جوانان، وقتی که مدّعیان دروغین در صدد اغوای شخصی مانند حضرت امام باشند، فریب دادن جوانان ساده لوح برای آنان بسیار آسان است.
ادعای ارتباط با امام عصر(ع) آسان است. هرکس میتواند این ادعا را داشته باشد، مهم این است که مدّعی میتواند ادعای خود را با دلیل اثبات کند، یا نمیتواند؟ و بالاخره تصدیق و تکذیب مدّعی، باید متّکی بر دلیل و برهان باشد.
دلیلی میتواند ارتباط مدّعی را اثبات کند که حاکی از ارتباط با عالم غیب باشد؛ لذا امام سؤال‌های خود را به گونهای طراحی کرد که پاسخ دادن به آنها ممکن نبود "مگر از طریق علم غیب و ارتباط با معصوم"[۱۶].
با این حال برای خود امام راحل مواردی اتفاق افتاده بود که از آن احتمال مشاهده و دیدار برداشت میشد؛ ولی ایشان آنها را بروز نمیداد.
مرحوم حجة الاسلام سید محمد کوثری نقل می‌کند: یک روز من در منزل آیة اللّه فاضل لنکرانی بودم و یکی از فضلای مشهد نیز آنجا بود. وی به نقل از یکی از دوستانشان گفت: در نجف اشرف در خدمت امام بودیم؛ صحبت از ایران به میان آمد. من گفتم: این چه فرمایشهایی است که در مورد بیرون کردن شاه از ایران میفرمایید؟ یک مستأجر را نمیشود از خانه بیرون کرد؛ آن وقت شما میخواهید شاه را از مملکت بیرون کنید؟ امام سکوت کرد؛ من فکر کردم شاید عرض مرا نشنیدهاند، سخنم را تکرار کردم!! امام برآشفت و فرمود: فلانی چه میگویی؟ مگر حضرت بقیة اللّه(ع) به من خلاف می‌فرماید؟! شاه باید برود و شاه از مملکت بیرون رفت. ایشان چنین پیوندی با حضرت بقیة اللّه(ع) (عج) داشت [۱۷].
یکی از علما نقل می‌کند: "روز ۲۲ بهمن که امام راحل دستور دادند که مردم در خیابانها بریزند؛ چون ما حکومت نظامی نداریم. این جریان را به مرحوم آیة اللّه طالقانی اطلاع دادند. در آنجا من در خدمت ایشان بودم. آیة اللّه طالقانی از منزلشان به امام راحل در مدرسه علوی تلفن زد و مدت نیم تا یک ساعت با امام راحل صحبت کرد. برادران بیرون از اتاق بودند، فقط میدیدند که آیة اللّه طالقانی، مرتب به امام راحل عرض می‌کند: آقا! شما ایران نبودید، این نظام پلید است! به صغیر و کبیر ما رحم نمیکند؛ شما حکمتان را پس بگیرید! برادران یک وقت متوجّه شدند که آقای طالقانی گوشی را زمین گذاشت و به حالت تأثّر در گوشه اتاق نشست. بعد از لحظاتی خدمت ایشان رفتند و با این تصور که احیانا امام راحل به ایشان تندی کرده است، گفتند: آقا! شما چرا دخالت میکنید و از این قبیل حرف‌ها ... و با اصرار از آیة اللّه طالقانی جریان را سؤال کردند؛ ایشان گفت: هرچه به امام راحل عرض کردم، حرف مرا رد کرد و وقتی دید من قانع نمیشوم، فرمود: آقای طالقانی شاید این حکم از طرف امام زمان(ع) باشد. این را که از امام راحل شنیدم، دست من لرزید و با امام راحل خداحافظی کردم؛ زیرا دیگر قادر نبودم سخنی بگویم» [۱۸]. با حضور به موقع مردم در خیابانها و بیاعتنایی به حکومت نظامی، توطئه رژیم شکست خورد و انقلاب اسلامی به پیروزی رسید»[۱۹].
با کلیک بر «ادامه مطلب» پاسخ باز و با کلیک بر «نهفتن» بسته می‌شود:
