علامت

مقدمه

علامت از ابزار و وسایل عزاداری امام حسین (ع) که در هیئت‌ها و دسته‌های مذهبی به کار گرفته می‌شود. علامت به معنای نشانه است. این علامت‌ها هم نشانه‌های گروه‌های عزادار محسوب می‌شده است و کسانی هم که آن را حمل می‌کردند، “علامت کش” بودند، یعنی علم بردار. به نوشتۀ دهخدا: “صلیب مانندی که بر چوب یا آهن افقی آن از سوی پایین شال‌های ترمه آویزند و از سوی زبر لاله و تندیس‌هایی از مرغ و جز آن نصب کنند و در میان زبانه‌ای از فلزّ طویل دارد و بر نوک آن فلز پر یا گلوله‌ای از شیشۀ الوان نصب کنند و این زبانه‌های فلزّی که به “تیغ” مشهور است، سه یا پنج باشد و در مراسم عزاداری محرّم پیشاپیش دسته‌ها به حرکت آرند”. “شیئی است فلزّی و کار صنعت‌گران اصفهان که قدمت آن به عهد سلاطین صفوی می‌رسد، دارای تعدادی زبانه، گنبد، گلدان و طاووس بوده و آن را با شال‌های سبز و سیاه و قهوه‌ای و پر طاووس و سکّه‌های نقره و شمشیر و قمه و خنجر زینت می‌کنند و در آخر دسته‌ها به حرکت در می‌آورند... عدّه‌ای از جوانان هم نذر می‌کنند که همه ساله باید در بردن علمات، سهم داشته باشند”. به آن علمات هم می‌گویند. شباهت آن به صلیب، می‌‌رساند که پس از ارتباط ایران با اروپایی‌ها در عصر قاجار، از آیین‌های مذهبی مسیحیّت اقتباس شده است. به هر حال، نمود‌ها و مظاهری است که گاهی عزاداران را از محتوا و اصل عزاداری و اقامۀ شعائر دینی بازمی‌دارد.

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ عاشورا