بحث:صفا و مروه در قرآن
مقدمه
صفا در لغت به معنی سنگ سخت صافی است که بر آن گیاه نروید. قسمتی از کوه ابوقبیس که فعلا تپه کم ارتفاعی است و مبدأ سعی حجاج می‌باشد بنام صفا نامیده شده است.
مروه در لغت، سنگ سفید کم قطر است که چون دو قطعه آن را برهم زنند از آن آتش بیرون جهد و همچنین بر سنگ سختی که می‌‌توان آن را به جای کارد برای سر بریدن حیوانات بکار برد اطلاق می‌شود.
در سوره بقره آیه ۱۵۸ نام صفا و مروه ذکر شده و این دو کوه از جمله شعائر الهی بشمار رفته است. کوه صفا و مروه هر کدام بنام جنس سنگ خود نامیده شده است میان صفا و مروه ۴۲۰ متر فاصله است که حاجیان می‌بایست در این فاصله هفت بار سعی کنند و منتهی الیه سعی، کوه مروه است. پس از انجام هفت «شوط»، حجاج به وسیله تراشیدن سر یا تقصیر دیگر از احرام بیرون میآیند به همین جهت در نزدیکی مروه دکان‌های سلمانی بر پا شده و در نتیجه قسمتی از فاصله میان مروه و صفا مسقف است.
در نیمه راه دو میله سبز به طول ۷۰ متر نصب گردیده که حجاج در این فاصله می‌بایست هروله کنند.
سعی میان صفا و مروه در عهد جاهلیت هم معمول بوده و بنابر قصص دینی، چون هاجر مادر اسماعیل به منظور یافتن آب هفت بار میان صفا و مروه دویده است سعی بین این دو کوه از آن زمان جزء آداب حج شده است. در زمان جاهلیت بر تپه صفا بتی از بتان «آساف بن یعلی» از قبیلة جرهم گذاشته بودند و بر تپه مروه نیز بت نائله از بتان همین قبیله قرار داشته است.
«عمر بن لحی» قوم خود را وادار کرده بود که میان این دو کوه هنگام حج بدوند و این دو بت را لمس کنند.
بنابر حدیثی دو تن در خانه کعبه مرتکب زشتکاری شدند خداوند آنان را به سنگی مبدل ساخت. آنگاه مردم دو مجسمه سنگی را بر این کوه گذاشتند تا مایه عبرت آیندگان شود لکن گذشت زمان این خاطره را فراموش ساخت و مردم نادان، آن مجسمه‌ها را مورد عبادت و پرستش قرار دادند.
بنا بر حدیث دیگر در این دو کوه دو شیطان جا داشته‌اند که هر شب تا زمان ظهور پیغمبر اکرم فریاد برمی‌داشته‌اند. به هر حال آنچه مسلم است دو بت از بت‌های متعدد عرب بر فراز دو کوه صفا و مروه واقع بوده است که اعراب جاهلیت هنگام حج آنها را زیارت می‌کرده‌اند. در فتح مکه پیغمبر دستور فرمود که این دو بت مانند بتان دیگر شکسته و معدوم کردند. مسلمانان پنداشتند که با شکستن بتان سعی میان صفا و مروه هم از میان رفته است، لکن چون بیشتر تشریفات حج به همان نحو که در جاهلیت معمول بوده می‌بایست در اسلام حفظ شود آیه ۱۵۸ از سوره بقره نازل گردید ﴿إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا﴾[۱].[۲]
پانویس
- ↑ «بی‌گمان صفا و مروه از نشانه‌های (بندگی) خداوند است پس هر کس حج خانه (ی کعبه) بجای آورد یا عمره بگزارد بر او گناهی نیست که میان آن دو را بپیماید» سوره بقره، آیه ۱۵۸.
- ↑ خزائلی، محمد، اعلام قرآن، ص419-420.
