سید رضی

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

محمد بن حسین رضی
تاریخ درگذشت	406 ق
محل زندگی	بغداد (عراق)
ملیت	اهل بغداد
تابعیت	عراق
زبان	عربی
دین	اسلام
مذهب	شیعه اثناعشری
اطلاعات علمی
حوزه علمیه	نجف
استادان	شیخ مفید ابوبکر محمد بن موسی خوارزمی ابوالحسن علی بن عیسی ربعی ابوالفتح عثمان بن جنی موصلی ابو سعید حسن بن عبدالله سیرافی
آثار	«تلخیص البیان عن مجازات القرآن» «حقائق التأویل فی متشابه التنزیل» «المجازات النبویة» « دیوان الشریف الرضی» « الزیادات فی شعر أبی تمام» «تعلیق خلاف الفقهاء» «الزیادات فی شعر ابن الحجاج» «الجید من شعر ابن الحجاج» «تعلیقة فی الإیضاح لأبی علی» «خصائص الأئمة»

• شریف‌رضی در سال ۳۵۹ قمری در بغداد دیده به جهان گشود. بغداد در سده چهارم هجری مرکز تلاقی تمدن اسلامی و محل تجمع و حضور دانشمندان، فقیهان، محدثان، متکلمان، ادبا و شعرای نامی بود.
• پدر شریف رضی، حسین بن موسی موسوی ملقب به طاهر ذوالمناقب از سادات و رجال موثق و نامی زمان خویش و مورد احترام همگان بود. مادرش نیز فاطمه نواده ناصر کبیر، مرد علم و عمل و حماسه و مبارزه بوده است. وی زنی دانشمند و با تقوا بود. شیخ مفید کتابی به نام او، با عنوان "احکام النساء" تألیف کرده است و در دیباچه آن می‌نویسد: چون از آثار سیده جلیله فاضله، ادام الله اعزازها، آگاه شدم که خواستار احکامی است مخصوص به زنان که به‌طور خلاصه در یک کتاب جمع شده باشد، از خدای متعال استخاره کردم و به املای این مختصر دست یازیدم. ابن ابی الحدید در شرح خود نقل می‌کند که روزی شیخ مفید در خواب حضرت زهرا (س) را می‌بیند که دو فرزندش امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را برای تعلیم فقه نزد او آورده است. بامداد همان روز، فاطمه، دختر ناصر کبیر دو پسرش، سید رضی و سید مرتضی را نزد او می‌آورد و به او می‌گوید این دو فرزند مرا فقه بیاموز. خدا نیز باب نعمت و درهای علوم و فضایل را بر آن‌ها گشود، چندان‌که شهرهخاص و عام شدند.
• سید رضی و برادرش مرتضی که صاحب استعداد ذاتی بودند، در دوران کودکی (قبل از بلوغ) بسیاری از علوم متداول زمان خویش را آموختند و از محضر اساتید نامی زمان خود بهره جستند. رضی در سن هفده سالگی دست به تألیف و تصنیف اندوخته‌های علمی و خود و آثار ارزشمندش زد و با تدریس علم و دانش فراوانش، شاگردان بسیاری در حوزه علوم اسلامی تربیت کرد. وی افزون بر این که شاعری توانمند و کم‌نظیر بود، آثار علمی و قلمی فراوانی نیز برجای گذاشته است. از آثار اوست: تَلخیصُ البیان عَن مَجاز القرآن؛ اَلحسن مِن شعر الحسین، حَقایقُ التَّأویل فی مُتشابه التَّنزیل؛ خَصائِصُ الائِمَّة؛ دیوان شعر؛ رسائل؛ اَلزّیادات فی شعر اَبی تَمّام؛ اَلزّیاداتُ فی شعر ابن الحَجّاج؛ سیره طاهر؛ مادارَ بَینَهُ و بینَ أبی اِسحاق؛ مَجازاتُ الآثار النّبویّة؛ اَلمُختارُ من شعر أبی اِسحاق؛ مَعانِی القرآن و... مهم‌ترین اثری شریف رضی نهج البلاغه به‌حساب می‌آید که در طول تاریخ همواره مورد توجه خاص و عام بوده است.
• ملاحظه می‌شود که این حجم آثار علمی و تألیفی در مدت زمان عمر شریف رضی که تنها ۴۷ سال بوده، کارنامه درخشانی است.
• ویژگی‌های اخلاقی رضی در نوع خود کم‌نظیر است. او دانشمندی بلندنظر و با گذشت، پارسا و پیراسته و آراسته به سجایای اخلاقی بوده است. وی برخلاف شعرای هم‌عصر خویش، هرگز صله از کسی نپذیرفت و دامن شعر و ادب به مدح و تملق سلاطین آلوده نکرد. شریف رضی با داشتن مناصب مهم و بزرگ دولتی، مانند نقابت و امارت حاج و ریاست دیوان مظالم، سادگی، فروتنی و وارستگی خود را فراموش نکرد و این مناصب هرگز کوچک‌ترین تأثیری در روح بزرگ و فکر بلندپرواز او نداشت. سیدرضی سرانجام در سال ۴۰۶ ق وفات یافت.

استادان

او تحصیلات دینی خود را نزد اساتیدی همچون: شیخ مفید، ابوبکر محمد بن موسی خوارزمی، ابوالحسن علی بن عیسی ربعی، ابوالفتح عثمان بن جنی موصلی، ابو سعید حسن بن عبدالله سیرافی به اتمام رساند.

کتاب‌های منتشر شده

1. «تلخیص البیان عن مجازات القرآن»
2. «حقائق التأویل فی متشابه التنزیل»
3. «المجازات النبویة»
4. « دیوان الشریف الرضی»
5. « الزیادات فی شعر أبی تمام»
6. «تعلیق خلاف الفقهاء»
7. «الزیادات فی شعر ابن الحجاج»
8. «الجید من شعر ابن الحجاج»
9. «تعلیقة فی الإیضاح لأبی علی»
10. «خصائص الأئمة»

جستارهای وابسته

• همه آثار معرفی‌شده سید رضی