جنگهای امام علی
مقدمه
- امام علی (ع) در دوران کمتر از پنج سال حکومتش با سه جنگ رسمی روبهرو شد. همچنین درگیریهای فراوانی را معاویه با تجاوز به سرزمینهای تحت حکومت علوی ایجاد کرد که در منابع تاریخی از آن با عنوان غارات (غارتهای) معاویه یاد میشود. امام (ع) به ناچار برای رفع و دفع این تجاوزات نیرو اعزام میکرد. امام درباره هر دو نوع نبرد در نهج البلاغه سخنانی دارد. رسول خدا (ص)، امام (ع) را از سه نبرد آگاه کرده بود و به او فرموده بود: تو با ناکثین (بیعتشکنان: طلحه و زبیر)، قاسطین (ستمگران: معاویه و همدستانش) و مارقین (خوارج نهروان) نبرد خواهی کرد. این خبر افزون بر امام (ع) عدهای از صحابه با عبارتهای مختلف از قول پیامبر (ص) نقل کردهاند.[۱] پیامبر اکرم (ص) برای هر یک از این نبردها نشانههایی ارائه دادند تا افراد حقطلب دچار گمراهی نشوند.
یورشهای معاویه
- معاویه پس از اطلاع از نیت خوارج در برپایی جنگ نهروان، که پیشتر از یاران امام بهشمار میآمدند، افرادی را برای یورش به سرزمینهای تحت سیطره امام فرستاد که درباره برخی از آنها سخنانی در نهج البلاغه آمده است:
- یورش ضحاک بن قیس بن قطقطانه و شهادت عمرو بن عمیس.
- یورش نعمان بن بشیر به عین التمر، که در نهج البلاغه به آن اشاره شده است[۲].
- یورش سفیان بن عوف غامدی به شهر انبار و غارت شهر و خطبه جهادیه حضرت[۳].
- یورش یزید بن شجره به مکه و نامه حضرت به قُتَم بن عباس در این مورد[۴].
- یورش بُسر بن اَرتات به مدینه، مکه، یمن و کشتار شیعیان[۵].
- فتنه عبدالله بن عامر حَضرمیدر بصره و شهادت اَعَین بن ضَبیعه، اولین فرستاده حضرت و سرکوب آن بهدست جاریة بن قُدامه.
- سرکوب نمایندگان اعزامی معاویه که به منطقه سماوه برای دریافت زکات رفته بودند بهدست نیروهای اعزامی کوفه.
- البته غیر از این موارد که مربوط به یورشهای معاویه بوده، موارد دیگری از اعزام نیرو وجود داشته است[۶].