حرکت زط

مقدمه

کولی‌ها به قیامی سخت در جنوب عراق در نواحی بصره دست زدند. آنان طبقه‌ای از مردم فرومایه هند، معروف به نور بودند [که بهرام گور دوازده هزار تن از آنان را به ایران آورده بود]. اینان بعد از مهاجرت از شرق در بطائح واقع در میان واسط و بصره مستقر شدند و در فاصله درگیری میان امین و مأمون کارشان بالا گرفت، بر راه بصره مسلط شدند، راه ارتباطی بصره و بغداد را قطع کردند و در دوران مأمون قدرت آنان افزون شد. مأمون پس از استقرار در بغداد، به این جماعت که در برابر حکومتش قیام کرده بودند، پرداخت. در سال ۲۰۵ ق/۸۲۰ م. به ایشان حمله نظامی کرد، اما بر آنان چیره نشد. زُط‌ها بسیار هشیار بودند و هنگام رویارویی با خطر، در بیابان‌ها پراکنده می‌شدند. آنان بر فعالیت خصمانه خود در برابر حکومت افزودند، حتی مالیات‌هایی بر کشتی‌هایی که به بغداد می‌آمدند، وضع کردند و مانع رسیدن خواربار به پایتخت خلافت شدند. کولی‌ها در کنار حکومت عباسی قدرتمند شدند تا اینکه در روزگار معتصم، وی بر حرکت آنها چیره شد و آنان را به عین زَربه، در ثغور اسلام تبعید کرد.