علی بن حسین بن بابویه (پدیدآورنده)
مقدمه
ابوالحسن علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی، مشهور به ابن بابویه تحصیلات خود در قم را گذراند و به درجات عالیه‌ای رسید؛ چنان که در روزگار خویش، فقیه، محدثی ثقه و شیخ قمیین بوده است. [۱] او از قم به عراق رفت و در آنجا با ابوالقاسم حسین بن روح، از نواب چهارگانه امام زمان(ع) دیدار کرد و درباره مسائلی که در آنها مشکل داشت، از حسین بن روح سؤال کرد. همچنین از او خواست نامه‌ای را که در آن درخواست موهبت فرزند کرده بود را به خدمت امام عصر(ع) برساند. امام(ع) پس از دریافت نامه او در پاسخش نوشتند که ما از درگاه باری تعالی حاجت تو را مسئلت کردیم. به زودی دو پسر که از جمله اخیار باشند، به تو ارزانی خواهد شد. پس از آن، دو فرزند ارجمندش ابوجعفر محمد که شیخ صدوق و ابوعبدالله حسین زاده شدند. شیخ صدوق بعدها همیشه افتخار می‌‌کرد که با دعای حضرت ولی عصر(ع) به دنیا آمده است. [۲]
استادان و مشایخ علی بن بابویه، محمد بن یحیی عطار، علی بن ابراهیم قمی و احمد بن ادریس اشعری بوده‌اند. وی از سعد بن عبدالله اشعری قمی، عبدالله بن جعفر حمیری، عبدالله بن حسن مؤدب و دیگران نیز روایت شنیده است. معروف‌ترین شاگردان و راویان او ـ غیر از دو فرزندش ـ ابوالحسن عباس بن عمر بن عباس کلوذانی، ابومحمد هارون بن موسی بن احمد تَلَّعُکْبَری، احمد بن داوود قمی و سلامه بن محمد بوده‌اند. فقهای بعدی شیعه نیز به سبب امانت و ثقه بودن و مقام عالی وی در علم و دین، فتاوا و آرای او را بی‌چون و چرا پذیرفته‌اند و در مسائلی که نصّی برای آنها وجود نداشته، اقوال او را حجت دانسته‌اند. [۳]
علی بن بابویه سرانجام در سال ۳۲۹ هجری در قم از دنیا رفت و در گورستان معروف قدیم قم به خاک سپرده شد که امروزه مزارش دارای قبه و بقعه است و مکتوبی را که حضرت عسکری(ع) به وی مرقوم فرموده بود، با کاشی به ضریح مطهرش نوشته‌اند. [۴]
او آثار بسیاری را نگاشته که عبارت‌اند از: التوحید، الوضوء، الصلاة، الجنائز، الامامة والتبصرة من الحیره، الاملا، المنطق (النطق)، الاخوان والألف، النساء والولدان، الشرایع، التفسیر، النکاح، مناسک الحج که ناتمام ماند، قرب الاسناد، التسلیم، الطب، المواریث، المعراج، [۵] الرسالة الی ابنه محمد، الحج، النوادر، [۶] التمییز، [۷] الاجازه که به ابوالحسن عباس بن عمر بن عباس کلوذانی در تاریخ ۳۲۸ هجری داده است و المناظره [۸].[۹]
