برخورد با مؤمنان در سیره معصوم
مقدمه
طبق آموزهای اسلامی، مسلمانان با یکدیگر برادرند و باید رفتار و منش آنان برادرانه باشد، به همدیگر کمک کنند و در ناملایمات به یاری هم بشتابند. قرآن میفرماید: إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ[۱]. رسول خدا(ص) در مدینه برای اینکه از مشکلات مسلمانان بکاهد، طبق آیۀ شریفه، بین مهاجران و انصار عقد اخوت بست و هر مسلمانی برادری همتای خود داشت[۲] که در صورت غیبت برادرش، به امور وی رسیدگی میکرد و احیاناً کارهای بیرونی خانواده وی مانند خرید را انجام میداد. پیامبر(ص) علی(ع) را به عنوان برادر خود انتخاب کرد[۳] و بین ابوذر و سلمان عقد اخوت بست[۴] و با ابوذر شرط کرد که با سلمان مخالفت نکند[۵]. این عقد اخوت از مشکلات مسلمانان کاست؛ زیرا هر کس همدم و همدلی داشت که میتوانست به او تکیه کند. اهمیت این موضوع آن قدر زیاد بود که رسول خدا(ص) در خطبه معروف خود در مسجد خیف، بر برادری مسلمانان تکیه کرد و فرمود: «مؤمنان برادر یکدیگرند؛ خونشان همانند هم است و آنان دستی واحد علیه دیگراناند. حرمت گذاشته میشود به ذمه کمترین آنان»[۶]؛ یعنی اگر یک برده مسلمان در جنگ به کسی پناه دهد، ذمه و تعهد او مورد احترام دیگر مسلمانان است. امام صادق(ع) مؤمنان را مانند بدن واحد میداند که درد بخشی از بدن، بقیه اعضا را نیز دچار مشکل میکند[۷]. حفص بن بختری گوید: نزد امام صادق(ع) بودم که مردی وارد شد. حضرت فرمود: او را دوست داری؟ گفتم: آری؛ فرمود: چرا دوست نداشته باشی درحالی که او برادر تو و شریک تو در دینت و یاریکننده تو بر ضد دشمنت است و روزی او بر عهدۀ غیر توست[۸]. در روایات متعدد شرایط این برادری بیان شده است که مسلمانان چگونه باید با برادر خود رفتار کنند؛ اینکه برادران مسلمان باید مانند چشم راهنمای یکدیگر باشند، به هم خیانت و ستم نکنند، در صدد فریب هم نباشند و نباید وعدهای بدهد که به آن عمل ننمایند[۹]. در خبری دیگر نکات دیگری نیز ذکر شده است. به او خیانت نمیکند، او را فریب نمیدهد، به او ستم نمینماید، به او دروغ نمیگوید و غیبت او را نمیکند[۱۰].[۱۱]
جستارهای وابسته
پرسش مستقیم
منابع
پانویس
- ↑ «جز این نیست که مؤمنان برادرند» سوره حجرات، آیه ۱۰.
- ↑ شیخ طوسی، الأمالی، ص۵۸۷.
- ↑ شیخ صدوق، الأمالی، ص۳۴۶؛ شیخ طوسی، الأمالی، ص۵۸۷.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۱.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۸، ص۱۶۲.
- ↑ «الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ تَتَكَافَأُ دِمَاؤُهُمْ وَ هُمْ يَدٌ عَلَى مَنْ سِوَاهُمْ يَسْعَى بِذِمَّتِهِمْ أَدْنَاهُمْ»؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۴۰۳-۴۰۴؛ ابن شعبه حرانی، تحف العقول، ص۴۳.
- ↑ « الْمُؤْمِنُ أَخُو الْمُؤْمِنِ؛ كَالْجَسَدِ الْوَاحِدِ إِنِ اشْتَكَى شَيْئاً مِنْهُ، وَجَدَ أَلَمَ ذَلِكَ فِي سَائِرِ جَسَدِهِ»؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۶۶.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۶۷.
- ↑ «الْمُؤْمِنُ أَخُو الْمُؤْمِنِ عَيْنُهُ وَ دَلِيلُهُ لَا يَخُونُهُ وَ لَا يَظْلِمُهُ وَ لَا يَغُشُّهُ وَ لَا يَعِدُهُ عِدَةً فَيُخْلِفَهُ»؛ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۶۶.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۱۶۶.
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتابهای چهارگانه شیعه، ص ۱۷۲.