سنت در لغت
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سنت است. سنت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سنت در لغت - سنت در قرآن - سنت در حدیث - سنت در کلام اسلامی - سنت در نهج البلاغه - سنت در معارف دعا و زیارات - سنت در معارف و سیره سجادی - سنت در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
سنت، از نظر لغوی، به معنای راه و روش است؛ اعم از اینکه خوب باشد یا بد. جمع آن نیز سنن است: وَ السُّنَّةُ الطَّرِيقَةُ وَ السُّنَّةُ السِّيرَةُ حَمِيدَةً كَانَتْ أَوْ ذَمِيمَةً و الْجَمْعُ سُنَنٌ[۱]. در اصطلاح فقهای اهل سنت نیز به چیزی گفته می‌شود که از طرف پیامبر(ص) ثابت شده، ولی در حد فرض و وجوب نرسیده باشد و مترادف مستحب است: ما ثبت عن النبي(ص) و لم يكن من باب الفرض و لا الواجب فهي مرادفة للمندوب[۲].
سنت، از نگاه محدثان، عبارت است از: هر چیزی که به رسول الله(ص) استناد داده شود که شامل گفتار، رفتار، تأیید و همچنین صفت خَلقی و خُلقی پیامبر(ص) می‌گردد[۳]. از نگاه اصولیین نیز عبارت است از: گفتار، کردار، امضا و تأیید پیامبر(ص)[۴]. این تعریف، با تعریفی که محدثان از سنت ارائه داده‌اند، در دو صفت خَلقی و خُلقی تفاوت دارد. بنا به گفته زرکشی برخی اصولیین دامنه سنت را گسترش داده و بر واجب، مستحب و مباح اطلاق کرده‌اند[۵] و برخی سنت را در مقابل بدعت گرفته‌اند: و تطلق في مقابلة البدعة[۶].
البته سنت، از منظر برخی اهل سنت، شامل سنت پیامبر(ص) و سنت صحابه می‌گردد؛ یعنی همان‌گونه که سنت پیامبر(ص) حجت شرعی است، سنت صحابه نیز همان حکم را دارد. شاطبی در این باره بحث مفصلی نموده و دلایل این مسئله را بیان داشته است: سنة الصحابة - رضي الله عنهم - سنة يعمل عليها و يرجع إليها[۷]. در توضیح سخن شاطبی گفته شده است که مراد از سنت صحابه، عمل صحابه است، نه رأی و اجتهاد آنها؛ مثل اینکه یکی از صحابه در جای خاصی تکبیر یا تلبیه بگوید[۸].
به‌زدوی سنت صحابه را در ردیف سنت پیامبر(ص) نمی‌داند و سنت پیامبر(ص) را اقوا از سنت صحابه می‌داند[۹]. از نگاه مذهب شافعی، سنت چیزی است که رسول خدا(ص) بر آن مواظبت داشته است و آنچه صحابه بر آنها مواظبت داشته‌اند، سنت به حساب نمی‌آید[۱۰].
امّا از نگاه فقهای امامیه، با توجه به مستنداتی مانند آیه ولایت، آیه تطهیر، حدیث ثقلین و ده‌ها حدیث و روایات دیگر درباره جایگاه اهل بیت پیامبر(ص) اولاً سنت پیامبر(ص) را باید از طریق اهل بیت(ع) دریافت کرد و راه‌های دیگر ما را به سنت واقعی پیامبر(ص) رهنمون نمی‌شود[۱۱]. ثانیاً اصطلاح سنت، شامل قول، فعل و تقریر ائمه معصومین(ع) نیز می‌شود و برای همه مسلمانان، حجت شرعی است؛ زیرا سنت این بزرگواران، در حقیقت سنت رسول الله(ص) است[۱۲].[۱۳]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ فیومی، المصباح المنیر، ص۲۹۱.
- ↑ محمود، موقف ابن تیمیة من الأشاعرة، ص۲۳.
- ↑ منیاوی، الشرح الکبیر لمختصر الأصول، ص۳۷۶.
- ↑ طوفی، شرح مختصر الروضة، ج۲، ص۶۱.
- ↑ زرکشی، البحر المحیط، ج۶، ص۵.
- ↑ زرکشی، البحر المحیط، ج۶، ص۵.
- ↑ شاطبی، الموافقات، ج۴، ص۲۴۴۶.
- ↑ شاطبی، الموافقات، ج۴، ص۲۴۴۶.
- ↑ بخاری، کشف الأسرار، ج۲، ص۳۰۸.
- ↑ بخاری، کشف الأسرار، ج۲، ص۳۰۸.
- ↑ آل کاشف الغطاء، اصل الشیعة و أصولها، ص۸۴.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۳.
- ↑ ضیایی، رحمت‌الله، مقاله «شیعه و سنت نبوی»، موسوعه رد شبهات، ج۱۳، ص ۹.