خاندان اشعری

مقدمه

«خاندان اشعری» ساکن در قم از عرب‌تباران قبیله بنی‌اشعر کوفی بودند که به داشتن مذهب تشیع معروفیت داشتند. این خاندان، علاقمند به کسب علم و دانش بودند و همین امر سبب گردید که از میان این خاندان، رجال و دانشمندان شیعی فراوانی برخیزند. خاندان اشعری اصالتاً از عرب‌های قحطانی یمن بودند و چون جدّ اعلای ایشان به نام «ادریه» به هنگام تولد سر پر مویی داشت، به «اشعر» یعنی پر مو شهرت یافتند و این نام در میان اولاد و فرزندان او مرسوم گشت. نخستین اشعری در زمان رسول خدا (ص) اسلام آورد، پیامبر (ص) در مدح ایشان فرمودند: خداوند اشعریان را از خُرد و کلان بیامرزد^[۱].

در دوره اسلامی، تعدادی از آنان به کوفه آمدند و پس از گرایش به مذهب تشیع در قیام‌های شیعی عراق شرکت کردند. آنها در میان سپاه مختار ثقفی و قیام‌های دیگر حضوری فعال داشتند. پس از اینکه حجاج بن یوسف ثقفی و دیگر رجال ستمکار اموی جنبش شیعیان را سرکوب کردند، گروهی از آنان به قم آمدند.

اشعریان در قم در ترویج مکتب تشیع سعی فزاینده‌ای کرده‌اند. از میان آنان رجال و دانشمندان شیعی فراوانی برخاسته‌اند که برخی از آنان از اصحاب ائمه اطهار(ع) بودند و بی‌واسطه از آنان حدیث نقل می‌کردند. آنان به علت سکونت دائمی در قم به قمی مشهور شدند. اشعریان در عمران و آبادانی قم کوشیدند و مدت دو قرن، منصب سیاسی و اداری قم را به عهده گرفتند^[۲].

اشعریان با سابقه طولانی در ایران و بیان احادیث ائمه (ع) سرآمد بودند و چون با ائمه‌(ع) در ارتباط بودند، بدون واسطه از ایشان حدیث نقل می‌کردند^[۳]. گروهی از خاندان اشعری، از یاران صادیق امام رضا (ع) بودند^[۴].