فقر در فقه سیاسی

مقدمه

حاجت، ضعفِ موجب احتیاج، در مقابل غنا^[۱]. فقیر به معنای حاجتمند، تنگدست، تهی‌دست و بینوا^[۲].

﴿لِلْفُقَرَاءِ الْمُهَاجِرِينَ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَأَمْوَالِهِمْ﴾^[۳].

فقر در دو جنبه معنوی و مادی در قرآن کریم وارد شده است:

فقر معنوی (ذاتی): ﴿يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ﴾^[۴]؛
فقر مادی: ﴿إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ﴾^[۵]^[۶].

فقرا از اقشار آسیب‌پذیر اجتماعی هستند که در زیر بار تأمین خانواده پشت خم کرده‌اند و مردم با صدقه دادن و انفاق و دولت اسلامی با صرف مالیات‌هایی همچون زکات، خمس، فی‌ء و... وظیفه تأمین آنها را بر عهده دارند.^[۷]

↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۵، ص۱۵۰.
↑ بهاءالدین خرمشاهی، قرآن کریم، ترجمه، توضیحات و واژه‌نامه، ص۷۸۷.
↑ «(بخشی از این غنیمت‌ها) برای مستمندان مهاجری است که از خانه‌ها و دارایی‌های خود، رانده شده‌اند» سوره حشر، آیه ۸.
↑ «ای مردم! شما نیازمندان درگاه خداوند هستید و خداوند است که بی‌نیاز ستوده است» سوره فاطر، آیه ۱۵.
↑ «زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان» سوره توبه، آیه ۶۰.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص۱۱۹.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۴۸.