حارث بن مالک انصاری
آشنایی اجمالی
در بسیاری از منابع معتبر اسلامی، این روایت با مضامین گوناگون شهرت یافته است که رسول خدا (ص) شخصی را در مسجد یا غیر آن دید و از او پرسید: چگونه صبح کردی؟ گفت: همانند مؤمنی حقیقی، پیامبر فرمود: حقیقت ایمان تو چیست؟ گفت: از دنیا دوری گزیده و شب بیدارم و روزها روزه می‌گیرم. گویا به عرش پروردگارم می‌نگرم و گویی اهل بهشت و جهنم را در خوشی و عذابشان می‌بینم. رسول خدا (ص) فرمود: این مؤمنی است که خدا قلبش را نورانی کرده است[۱] اما درباره نام این شخص قدری با ابهام سخن گفته یا اختلاف کرده‌اند. منابع شیعه وی را حارثة بن نعمان[۲] و ابن حجر[۳] او را حارث بن مالک انصاری ذکر کرده‌اند. ابن اثیر این داستان را یک بار ذیل نام «حارث» یا حارثة بن مالک انصاری[۴] و بار دیگر ذیل نام حارثة بن سراقه نجاری[۵] آورده است. دیگران هم از او به ابهام یاد کرده و نامش را تنها «حارث» یا «حارثه» بدون نسب و گاه هم حارث بن مالک آورده‌اند[۶]. گاه هم او جوانی از انصار وصف شده و نام برده نشده است[۷]، باید توجه داشت که نام حارث یا حارثة بن مالک از نام‌هایی است که در میان صحابه متعدد است[۸]. ابن حجر[۹] روایت یاد شده را تنها درباره حارث بن مالک انصاری آورده و نسب وی را بیش از این بیان نکرده است. اما چنان که گفته شد ابن اثیر این روایت را ذیل نام دو تن از صحابه ذکر می‌کند و درباره آنها اظهار نظری ندارد. درباره سرانجام این شخص هم اختلاف نظر است. غالب روایات می‌گویند او از رسول خدا (ص) خواست برای شهادتش دعا کند و آن حضرت چنین کرد و این شخص در یکی از جنگ‌های دوران پیامبر به شهادت رسید[۱۰]. هرچند ابن حجر[۱۱] درباره برخی طرق این حدیث تردید و برخی راویان آن را تضعیف کرده است؛ به نظر می‌رسد اصل واقعه قابل انکار نیست، ولی درباره نام و نسب این شخص تردیدهایی وجود دارد که ناشی از تعدد و تشابه نام حارث در میان صحابه است.[۱۲]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۴؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۳، ص۲۶۶؛ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص۱۸۷؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۳۵؛ راوندی، ضیاء الدین ابوالرضا، النوادر، ص۱۳۸؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۸۹؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۳۵.
- ↑ کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب، الکافی، ج۲، ص۵۴؛ صدوق، محمد بن علی، معانی الاخبار، ص۱۸۷.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۸۹.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۳۵.
- ↑ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۵۰.
- ↑ برای نمونه ر. ک: ابن ابی شیبه، المصنف، ج۷، ص۲۲۷.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۲، ص۵۳.
- ↑ ر. ک: ابن حجر، الاصابه، ردیف حارث بن مالک و حارثة بن مالک.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۸۹.
- ↑ کلینی، الکافی، ج۲، ص۵۴؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۶۵۱؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۸۹.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۶۸۹.
- ↑ صادقی، مصطفی، مقاله «حارث بن لقیط نخعی کوفی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۴۹۱.