ابان بن ابی‌عیاش
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام سجاد است. ابان بن ابی‌عیاش از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابان بن ابی‌عیاش در تراجم و رجال - ابان بن ابی‌عیاش در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
وی «ابو اسماعیل»، ابان بن ابی عیاش، فرزند «فیروز» یا «دینار» ایرانی و از موالیان طایفه عبد قیس است. او به کثرت زهد و عبادت مشهور بود و شب‌ها به راز و نیاز مشغول و روزها روزه‌دار بود.
ابان یکی از قاریان بزرگ است و اسحاق بن ابی‌اسرائیل وی را طاووس قراء معرفی کرده است.
شیخ طوسی او را در رجال خود از اصحاب امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) برشمرده است. او یک بار ابان را تابعی ضعیف و در جای دیگر او را «بصری تابعی» توصیف کرده است[۱].
برقی او را در زمره اصحاب امام باقر(ع) آورده و در شمار اصحاب امام حسن(ع) و امام حسین(ع) و امام سجاد(ع) نیز ذکر کرده است[۲].
برخی از علمای رجال مانند علامه امینی و به استناد تهذیب التهذیب، ابان را در فهرست دروغ‌گویان و جاعلان حدیث آورد[۳]؛ ولی صاحب اعیان الشیعه و تنقیح المقال او را شیعی دانسته[۴] و یا این که در آخر عمر، مستبصر (آگاه) شده و به مذهب حق درآمده است[۵].
می‌گویند که وی در آغاز زندگی، مذهب مخالفان شیعه را داشت؛ هنگامی که سلیم بن قیس هلالی از ترس حجاج گریخت و به او پناه برد، ابان به راهنمایی میهمان خود مذهب شیعه را پذیرفت.
سُلیم، در نزدیک مرگ خود، کتاب معروفش را به میزبانش سپرد و مطالب آن را برایش گفت. به جز ابان، کسی آن کتاب را از وی روایت نکرده است[۶].
علمای رجالی شیعه و محدثان بزرگ چون برقی، صفار، کلینی، نعمانی (شیخ مفید) صدوق و عیاشی از ابان روایت نقل کرده‌اند. این روایات را ابان به طور مستقیم و یا غیر مستقیم از امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) نقل می‌کند[۷] و ابان سرانجام در سال ۱۲۸ه.ق درگذشت[۸].[۹]
منابع
پانویس
- ↑ طوسی رجال، ص۸۳، ۱۰۶ و ۱۵۲.
- ↑ برقی، رجال ص۹.
- ↑ الغدیر، ج۵، ص۲۰۹.
- ↑ اعیان الشیعه، ج۲، ص۱۰۲.
- ↑ تنقیح المقال، ج۱، ص۳.
- ↑ دایرة المعارف تشیع، ج۱، ص۲۵۸؛ معجم الرجال الحدیث، ج۱، ص۱۷.
- ↑ رجال اصول کافی، ج۱، ص۵۲۹.
- ↑ الغدیر، ج۵، ص۲۰۹؛ تهذیب التهذیب، ج۱، ص۹۹.
- ↑ قریشی، سید حسن، اصحاب ایرانی ائمه اطهار، ص94- 96.