شایسته‌سالاری در فقه مدیریت
ضوابط و معیارها
علم مدیریت به منزله علم اداره سازمانها، معیارهایی را برای شایستگی افراد، به ویژه هنگام انتخاب و انتصاب آنان در پستهای مختلف مورد توجه قرار داده است؛ زیرا در ارتقا شایستگی معنی و مفهوم پیدا میکند. عمده‌ترین معیارهای شایستگی را می‌‌توان به شرح ذیل برشمرد [۱]:
- مهارت‌های مدیریتی و سرپرستی[۲]: مدیری شایسته است که فنون برنامه‌ریزی، سازماندهی و هماهنگی مناسب کار، نیروها و امکانات سازمان، سرپرستی و هدایت امور سازمانی، گروهی و فردی، درک موقعیت و به‌کارگیری سبک مدیریت مناسب، هدف‌گذاری دقیق و مشخص فردی و گروهی، پیگیری، بررسی و کنترل مسائل و امور مهم، آگاهی از تشکیلات، قوانین و رویههای اداری و مالی سازمان را داشته باشد. بنابراین، داشتن مهارت‌های مدیریتی و سرپرستی، یکی از مهمترین ویژگی‌های فرد شایسته است.
- مهارت‌های تصمیم‌گیری[۳]: تصمیم‌گیری جوهره مدیریت است. بنابراین، مدیران باید دارای مهارت تصمیم‌گیری به موقع قاطع، و همراه با دقت، توجه به اهداف و استراتژی‌ها، دیدگاهها و وضعیت سازمان و هماهنگی با بخشهای دیگر سازمان در تصمیم‌گیری، به اجرا گذاشتن سریع تصمیمات اتخاذ شده و اثربخشی تصمیم‌های گرفته شده باشد.
- خلاقیت و نوآوری[۴]: خلاقیت برای بقای هر سازمانی لازم و ضروری است. به همین دلیل، فردی شایسته است که بتواند با ارائه طرحها و راهحلهای خلاقانه برای حل مسائل و بهبود وضع موجود، با موقعیتهای جدید و کارهای دشوار و چالش برانگیز، رویارویی کند.
- مهارت‌های رهبری[۵]: برقراری ارتباط مناسب با دیگران ایجاد انگیزش در زیردستان در جهت اهداف سازمان، تأیید، ترغیب و تشویق کار خوب، راهنمایی، حمایت و فراهم آوردن زمینه رشد افراد، نفوذ در دیگران و جلب احترام آنان نسبت به خود، از جمله مهارت‌های رهبری است که فرد شایسته باید داشته باشد.
- مهارت‌های فنی[۶]: توانایی استفاده از دانش خاص و بهره‌مندی از فنون و منابع مختلف در فعالیتهای اجرایی، داشتن مهارت‌های فنی در مدیریت سطوح پایین به دلیل ماهیت سرپرستی و مشکلگشایی آن اهمیت بسیاری دارد.
- مهارت‌های ادراکی[۷]: منظور از مهارت‌های ادراکی، توانایی درک پیچیدگی‌های سازمانی، تشخیص عوامل اصلی و درک ارتباط آنها با دیگر عوامل درون و برون سازمانی و نقش و جایگاه خود در موقعیتهای مختلف است. این مهارت، برای احراز پست مدیریت عالی به خاطر نقش رهبری آن بسیار اهمیت دارد.
- مهارت‌های انسانی[۸]: مهارت انسانی یعنی مهارت ایجاد ارتباط صریح، آزاد، منصفانه و بدون حب و بغض و همراه با اطمینان متقابل نسبت به دیگران، که اساس کار مدیریت است.
- مهارت‌های گفتوگو و مذاکره[۹]: امروزه مذاکره از بحث روابط صنعتی به صف مقدم مهارت‌های ضروری یک مدیر تغییر مکان داده است. هر انسانی همواره در حال مذاکره کردن است. سخنران و شنونده خوبی بودن هنر است. از این روی، باید برای درک نظر و موضع دیگران برای انجام مذاکرات سازنده و مؤثر در درون و بیرون سازمان تلاش کرد.
- مهارت‌های اطلاعاتی[۱۰]: مدیران و افراد شایسته باید توان گردآوری، انتشار و به‌کارگیری به موقع اطلاعات صحیح مربوط را در اموری مانند برنامه‌ریزی، پیشبینی و قضاوت داشته باشند.
- مهارت کامپیوتری[۱۱]: توانایی استفاده از کامپیوتر در انجام امور و وظایف، از الزامهای ضروری دنیای جدید است. راضی نشدن به وضع موجود و تلاش برای خودسازی، پذیرش چالشهای شغل جدید، وجود زمینه لازم برای رشد و کسب مهارت بیشتر در موارد دهگانه مزبور است.[۱۲]
- ↑ Bateman S. thomas. Scott A. Snell، Management Leading & collaborating in a competitive word Seventh Edition، MC Graw Hill، Irwin، p. ۲۱-۲۳..
- ↑ Management & Leading Skills..
- ↑ Decision making Skills..
- ↑ Innovation & Creative Skills..
- ↑ Leadership Skills..
- ↑ Technical Skills..
- ↑ Conceptual Skills..
- ↑ Human Skills..
- ↑ Negotiation Skills..
- ↑ Information Skills..
- ↑ Computer Skill..
- ↑ مهدی نصراصفهانی و علی نصراصفهانی، مقاله «شایسته‌سالاری در مدیریت جامعه با تأکید بر اندیشه‌های سیاسی امام علی»