خداشناسی امام علی

مقدمه

امام علی، یگانه خداشناسی است که در خانه خدا چشم به جهان گشود و در خانه حق، کام جانش به نام حق و به یاد خدا شیرین شد. کعبه زادگاه او است و کسی که در خانه حق پا به گیتی نهد، خدای را چنان می‌شناسد که او را با چشم جان می‌بیند و درباره خدای کعبه، به کمال یقین می‌رسد، تا آن‌جا که خود به صراحت اعلام می‌کند: «إِنِّي لَعَلَى يَقِينٍ مِنْ رَبِّي وَ غَيْرِ شُبْهَةٍ مِنْ دِينِي‌»؛ «من درباره پروردگار خود به سرمنزل یقین رسیده‌ام و تردیدی در دینم ندارم». او آشکارا اظهار می‌دارد که «مَا شَكَكْتُ فِي الْحَقِّ مُذْ أُرِيتُهُ»؛ «از آن زمان که خدا را دیدم، هیچ گاه در مورد او شک نکردم». همچنین می‌فرماید: «مَا أَنْكَرْتُ اللَّهَ تَعَالَى مُنْذُ عَرَفْتُهُ‌»؛ «از وقتی که خدای را شناختم، لحظه‌ای او را انکار نکردم». سپس بی‌پرده اعلام می‌دارد: «لَوْ كُشِفَ الْغِطَاءُ مَا ازْدَدْتُ يَقِيناً»؛ «اگر پرده‌ها نیز کنار رود، بر یقین من افزوده نخواهد شد».

در خطبه‌ها، نامه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه، موارد فراوانی می‌یابیم که حضرت درباره خداشناسی و چگونگی شناخت خود از آفریدگار هستی و صفات او سخن گفته است. در این‌جا به همین مختصر بسنده می‌کنیم که خداشناسی علی(ع) به اندازه عظمت و بزرگی خود او است؛ زیرا خدای را در همه حال حاضر و ناظر بر اعمال و برنامه‌های خویش می‌داند و او را به چشم دل می‌بیند؛ از این رو در برابر عظمت پروردگار با کمال فروتنی اظهار بندگی می‌کند و وقتی از او می‌پرسند که آیا خداوند را دیده‌ای تا وی را بپرستی، پاسخ می‌دهد: «أَ فَأَعْبُدُ مَا لَا أَرَى... لَا تُدْرِكُهُ الْعُيُونُ بِمُشَاهَدَةِ الْعِيَانِ وَ لَكِنْ تُدْرِكُهُ الْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ الْإِيمَانِ قَرِيبٌ مِنَ الْأَشْيَاءِ غَيْرَ مُلَابِسٍ بَعِيدٌ مِنْهَا غَيْرَ مُبَايِنٍ...»؛ «آیا کسی را که ندیده باشم می‌پرستم؟... چشم‌ها هرگز او را نمی‌بینند؛ اما قلب‌ها با نیروی حقیقت ایمان، وی را درک می‌کنند. به همه چیز نزدیک است؛ اما نه آن طور که به آن‌ها چسبیده باشد. از همه چیز دور است؛ اما نه آن چنان که از آن‌ها بیگانه باشد.»....