ابان احمر

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام صادق است. ابان احمر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ابان احمر در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد

آشنایی اجمالی

ابوعبدالله ابان بن عثمان بن یحیی بن زکریا لؤلؤی کوفی احمر بجلی محدّث، فقیه، ادیب و نسب‌شناس سده دوم، و اصالتاً اهل کوفه بود و در کوفه و بصره می‌‌زیست. از زادگاه و تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست.

ابان از اصحاب امام صادق (ع) به شمار می‌‌رفت. از آن حضرت و از امام کاظم (ع) علوم متداول روز از جمله حدیث را آموخته و روایت کرده است. از دیگر مشایخ حدیث وی کسانی چون ابوبصیر،محمد بن مسلم، ابان بن تغلب، زرارة بن اعین و ابوحمزه ثمالی را می‌‌توان نام برد. برخی برآن‌اند که شمار روایات وی به حدود هفتصد می‌‌رسد. ابان علاوه بر حدیث، در هر یک از علوم فقه،ادب، نسب‌شناسی، اخبار شعرا و ایام عرب صاحب نظر شمرده می‌‌شد. به گفته ابن ابی عمیر، از حافظه سرشاری برخوردار بود.

کشی وی را از فرقه ناووسیّه دانسته است که این گفتار با اعتقاد به اینکه او از امام کاظم (ع) روایت کرده سازگار نمی‌نماید، چون ناووسیّه در امامت امام صادق (ع) متوقف شده و آن حضرت را زنده و مهدی موعود دانسته‌اند و اعتقادی به امامت امام کاظم (ع) نداشته‌اند؛ لذا برخی احتمال داده‌اند لفظ قادسیّه صحیح است نه ناووسیه، آن چنان که در برخی از نسخه‌های اختیار معرفة الرجال چنین آمده است. ابان از اصحاب اجماع نیز بوده و چون که ایشان همگی از امامیه بوده‌اند، وی را نیز از دانشمندان امامیه و فردی ثقه برشمرده‌اند.

راویانِ بنام سده دوم از ابان روایت شنیده و نقل کرده‌اند. برخی از اینان عبارت‌اند از: ابن ابی عمیر، حسن بن محبوب حماد بن عیسی و یونس بن عبدالرحمان. کسانی همچون ابوعبیده معمر بن مثنی، محمد بن مثنی و محمد بن سلام جمحی نیز از وی علومی را فراگرفته و بیشتر حکایت‌ها، اخبار شعرا، انساب و ایّام عرب را از او نقل کرده‌اند.

ابان دارای تألیف مهمی در موضوعات مبدأ، مبعث، مغازی، وفات پیامبر، سقیفه و ردّه بوده است. وی در حدود ۲۰۰ه‍ درگذشت.

منابع

1. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱