شر در قرآن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث شر است. شر از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: شر در قرآن - شر در کلام اسلامی - شر در فقه سیاسی - شر در جامعه‌شناسی اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
منظور آن دسته از آیاتی است که در رابطه با پیامبر موضوع شر مطرح شده، اعم از این که این به ظاهر بدی است، اما بد نیست و این مخالفان هستند که گمان می‌کنند که بدی ایجاد کرده‌اند، یا بدی‌هایی در عالم وجود دارد که خدا از پیامبرش دفع کرده است. و یا در سوره معوذتین به پیامبر می‌گوید که پناه ببرد از شر تاریکی چون فراگیرد، یا از شر دمندگان افسون در گره‌ها که جای تفسیر و توضیح دارد.
- ﴿إِنَّ الَّذِينَ جَاءُوا بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ لَا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَكُمْ بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ مَا اكْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ وَالَّذِي تَوَلَّى كِبْرَهُ مِنْهُمْ لَهُ عَذَابٌ عَظِيمٌ﴾[۱].
- ﴿إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِنْ كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا﴾[۲]؛ ﴿وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا * إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا * إِنَّا نَخَافُ مِنْ رَبِّنَا يَوْمًا عَبُوسًا قَمْطَرِيرًا * فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُورًا﴾[۳].
- ﴿وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ * وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ﴾[۴].
- ﴿مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ﴾[۵].
نکات
در آیات فوق این موضوعات مطرح گردیده است:
- ماجرای افک و نسبت ناروا به خاندان پیامبر در آغاز، مایه شر و شرمساری برای مؤمنان: ﴿إِنَّ الَّذِينَ جَاءُوا بِالْإِفْكِ عُصْبَةٌ مِنْكُمْ لَا تَحْسَبُوهُ شَرًّا لَكُمْ بَلْ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ﴾[۶].
- اطعام خالصانه اهل بیت پیامبر موجب مصونیت آنان از شر و ناگواری‌های قیامت: ﴿فَوَقَاهُمُ اللَّهُ شَرَّ ذَلِكَ الْيَوْمِ وَلَقَّاهُمْ نَضْرَةً وَسُرُورًا﴾[۷].
- استعاذه به خداوند از هر شر روحی و وساوس باطنی و بیرونی و تلقین اعتماد به خدا در پناه بردن از شر توطئه‌ها و وساوس شیطان و از هر شر بدنی و جسمی و دنیوی ﴿وَمِنْ شَرِّ غَاسِقٍ إِذَا وَقَبَ * وَمِنْ شَرِّ النَّفَّاثَاتِ فِي الْعُقَدِ﴾[۸].
- اشاره به لزوم پناه بردن از «شَر»، بدی و خطر صاحب وسواس که شیطان و اغواگر است، دارد. دلیل تعلیم به تعویذ هم به پیامبر و هم در مرتبه بعدی مسلمانان، این است، که تعویذ ایجاد هوشیاری و رفع پریشانی در برابر وسوسه‌ها می‌کند؛ زیرا انسان همواره در معرض ابتلا و آزمایش به‌وسیله وسوسه است، و خناسان، همواره در کمین می‌مانند تا ببینند که چگونه و بچه صورتی و از چه مجرایی و با چه سموم و وسوسه‌ای می‌توانند پیش آیند و شخص را بفریبند. ﴿مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ الْخَنَّاسِ﴾[۹].[۱۰]
منابع
پانویس
- ↑ «کسانی که [به یکی از همسران پیامبر] آن دروغ را (وارد) آوردند دسته‌ای از شمایند؛ آن را شرّی برای خود مپندارید بلکه آن برای شما خیر است؛ هر مردی از آنان را گناهی است که انجام داده است و آنکه بخش بزرگ آن را به گردن گرفته است عذابی سترگ خواهد داشت» سوره نور، آیه ۱۱.
- ↑ «نیکان از پیاله‌ای می‌نوشند که آمیخته به بوی خوش است» سوره انسان، آیه ۵.
- ↑ «و خوراک را با دوست داشتنش به بینوا و یتیم و اسیر می‌دهند * (با خود می‌گویند:) شما را تنها برای خشنودی خداوند خوراک می‌دهیم، نه پاداشی از شما خواهانیم و نه سپاسی * بی‌گمان ما از پروردگارمان، روزی که تیره و بسیار سخت است می‌هراسیم * پس خدا آنان را از شرّ آن روز نگاه می‌دارد و به آنان شادابی و شادمانی می‌نمایاند» سوره انسان، آیه ۸-۱۱.
- ↑ «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد * و از بدی زنان افسونگر دمنده در گره‌ها» سوره فلق، آیه ۳-۴.
- ↑ «از شرّ آن وسوسه‌گر واپسگریز،» سوره ناس، آیه ۴.
- ↑ «کسانی که [به یکی از همسران پیامبر] آن دروغ را (وارد) آوردند دسته‌ای از شمایند؛ آن را شرّی برای خود مپندارید بلکه آن برای شما خیر است؛ هر مردی از آنان را گناهی است که انجام داده است و آنکه بخش بزرگ آن را به گردن گرفته است عذابی سترگ خواهد داشت» سوره نور، آیه ۱۱.
- ↑ «پس خدا آنان را از شرّ آن روز نگاه می‌دارد و به آنان شادابی و شادمانی می‌نمایاند» سوره انسان، آیه ۱۱.
- ↑ «و از بدی تاریکی شباهنگامی که فرا رسد * و از بدی زنان افسونگر دمنده در گره‌ها» سوره فلق، آیه ۳-۴.
- ↑ «از شرّ آن وسوسه‌گر واپسگریز،» سوره ناس، آیه ۴.
- ↑ سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱، ص ۷۶۹.