مرجعیت فقهی
مقدمه
ائمه (ع) در حوزۀ فقهی مرجع امت اسلامی‌اند، به طوری که به صورت ویژه به ضبط روایات فقهی امامان معصوم پرداخته‌اند. برای نمونه کتاب‌هایی همچون فروع کافی، من لا یحضره الفقیه، تهذیب و استبصار همگی درباره روایات فقهی است. افزون بر آن، ائمۀ اطهار(ع) نیز گاه به نقش خود در این بُعد تأکید کرده‌اند. برای نمونه، در روایات متعددی از پاسخ‌گویی امام نسبت به حلال و حرام مردم سخن گفته شده است، چنانکه امام صادق(ع) فرمودند: «همیشه زمین به گونه‌ای است که برای خداوند در آن حجتی است که حلال و حرام را به مردم می‌‌شناسانند و آنان را به سوی خدا دعوت می‌کنند»[۱].
نکته مهمی که نباید از آن غفلت کرد این است که امامان معصوم بارها تأکید کرده‌اند، اطلاع آنان به حلال و حرام چیزی، این مطلب را ثابت نمی‌کند که آنان موظف به پاسخ‌گویی به پرسش‌های فقهی مردم در مورد حلال و حرام باشند، چنانکه صفوان بن یحیی در روایتی از امام کاظم (ع) می‌پرسد: آیا ممکن است از امام چیزی درباره حلال و حرام پرسیده شود و پاسخ آن نزد امام نباشد؟ امام فرمودند: «خیر، اما گاهی اتفاق می‌‌افتد پاسخ در نزد امام وجود دارد ولی او پاسخ نمی‌دهد» تحلیل چرایی اینکه چرا امام پاسخ سؤال را نمی‌دهند، چندان دشوار نیست و به احتمال فراوان می‌توان گفت دلیل این امر می‌تواند مربوط به شرایط آن روز جامعه و لزوم تقیه از سوی امامان باشد یا آنکه خود پرسشگر به لحاظ فکری، توانایی پذیرش پاسخ حقیقی را نداشته باشد[۲].
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «مَا زَالَتِ الْأَرْضُ إِلَّا وَ لِلَّهِ فِیهَا حُجَّةٌ یَعْرِفُ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ وَ یَدْعُو النَّاسَ إِلَی سَبِیلِ اللَّهِ»؛ الغیبة نعمانی، ص۱۳۸.
- ↑ ر.ک: فاریاب، محمد حسین، بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت، ص ۲۲۲ ـ ۲۳۵.