نماز عید در کلام اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث نماز عید است. نماز عید از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: نماز عید در کلام اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
نماز عید، چه عید فطر و چه عید قربان، آدابی دارد؛ از جمله اینکه لازم است زیر آسمان و بیرون شهر خوانده شود. برابر آنچه از امام صادق(ع) نقل شده، سنت و سیره در عید این است که مردم، به جز اهل مکه، برای نماز عید از شهر خود خارج شوند و مردم مکه در مسجدالحرام نماز عید بخوانند[۱]. برابر روایتی، پیامبر(ص) برای اقامه نماز عید به بقیع می‌رفت: «وَ قَدْ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) يَخْرُجُ إِلَى الْبَقِيعِ فَيُصَلِّي بِالنَّاسِ»[۲]: پیامبر خدا همیشه به سوی بقیع می‌رفت و با مردم نماز می‌خواند»؛ به همین جهت نقل است که برای امام باقر(ع) در روز عید فطر سجاده‌ای آوردند. دستور داد آن را باز گردانند و فرمود: امروز روزی است که رسول خدا(ص) دوست داشت به آفاق آسمان‌ها بنگرد و سرش را بر روی زمین بنهد[۳]. برابر روایتی از امام رضا(ع)، نماز عید بر مسافر در منا واجب نیست[۴]. و می‌توان گفت مستحب است[۵].
وجوب نماز عید با حضور امام
نماز عید وقتی امام حاضر باشد، واجب است. امام باقر(ع) فرمود: «صَلَاةُ الْعِيدَيْنِ مَعَ الْإِمَامِ سُنَّةٌ وَ لَيْسَ قَبْلَهَا وَ لَا بَعْدَهَا صَلَاةٌ ذَلِكَ الْيَوْمَ إِلَى الزَّوَالِ»[۶]: نماز عید فطر و قربان سنتی است که باید با امام برگزار شود. در روز عید تا هنگام ظهر نماز نافله مشروع نیست، نه قبل از نماز عید و نه بعد از آن». مشابه آن از امام صادق(ع) نقل شده است[۷]. شیخ طوسی توضیح می‌دهد که منظور از سنت این است که وجوب آن از طریق سنت پیامبر(ص) واجب شده، نه اینکه مستحب است[۸]. درواقع مانند دو رکعت نمازهای چهاررکعتی است که برابر روایات، توسط پیامبر افزوده شده است[۹]؛ به همین علت در فقه الرضا آمده نماز عید با امام واجب است[۱۰].[۱۱]
سیرۀ امام باقر(ع) در نماز عید
از روایات استفاده می‌شود که معصومان نیز در وقت مناسب، نماز عید برگزار می‌کردند. محمد بن قیس در سیره امام باقر(ع) گوید: «وقتی حضرت با مردم نماز عید فطر و قربان می‌خواند، صدایش را کوتاه می‌کرد که شخص پشت سرش بشنود و قرآن را بلند نمی‌خواند و موعظه و تذکر در روز عید قربان و فطر بعد از نماز است»[۱۲]؛ یعنی خطبه نماز عید، بر خلاف خطبه جمعه، بعد از نماز خوانده می‌شود که از آن به موعظه و تذکر تعبیر کرده است.[۱۳].
منابع
پانویس
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۴۶۱: «السُّنَّةُ عَلَى أَهْلِ الْأَمْصَارِ أَنْ يَبْرُزُوا مِنْ أَمْصَارِهِمْ فِي الْعِيدَيْنِ إِلَّا أَهْلَ مَكَّةَ فَإِنَّهُمْ يُصَلُّونَ فِي الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ».
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۴۶۰.
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۴۶۰: «يَوْمٌ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) يُحِبُّ أَنْ يَنْظُرَ إِلَى آفَاقِ السَّمَاءِ وَ يَضَعَ وَجْهَهُ عَلَى الْأَرْضِ».
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۳، ص۲۸۸: «عَنْهُ عَنْ سَعْدِ بْنِ سَعْدٍ الْأَشْعَرِيِّ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا(ع) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمُسَافِرِ إِلَى مَكَّةَ وَ غَيْرِهَا هَلْ عَلَيْهِ صَلَاةُ الْعِيدَيْنِ الْفِطْرِ وَ الْأَضْحَى فَقَالَ نَعَمْ إِلَّا بِمِنًى يَوْمَ النَّحْرِ».
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیره عبادی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۱۳۳.
- ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۵۰۶؛ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۳، ص۱۳۴؛ همو، الإستبصار، ج۱، ص۴۴۴.
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۳، ص۱۲۹: «صَلَاةُ الْعِيدَيْنِ مَعَ الْإِمَامِ سُنَّةٌ وَ لَيْسَ قَبْلَهَا وَ لَا بَعْدَهَا صَلَاةٌ ذَلِكَ الْيَوْمَ إِلَى الزَّوَالِ فَإِنْ فَاتَكَ الْوَتْرُ فِي لَيْلَتِكَ قَضَيْتَهُ بَعْدَ الزَّوَالِ».
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۳، ص۱۳۴: «لِأَنَّ الْمُرَادَ بِهَذَا الْخَبَرِ أَنَّ هَذِهِ الصَّلَاةَ مِمَّا عُلِمَ فَرْضُهَا بِالسُّنَّةِ كَمَا عُلِمَ فَرَائِضُ كَثِيرَةٌ بِالسُّنَّةِ».
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۳، ص۲۷۳.
- ↑ فقه الرضا، ص۱۳۱: «فَإِنَّ صَلَاةَ الْعِيدَيْنِ مَعَ الْإِمَامِ مَفْرُوضَةٌ».
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیره عبادی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۱۳۳.
- ↑ شیخ طوسی، تهذیب الأحکام، ج۳، ص۵۶: «أَنَّهُ كَانَ إِذَا صَلَّى بِالنَّاسِ صَلَاةَ فِطْرٍ أَوْ أَضْحًى خَفَضَ مِنْ صَوْتِهِ يُسْمِعُ مَنْ يَلِيهِ لَا يَجْهَرُ بِالْقُرْآنِ وَ الْمَوَاعِظُ وَ التَّذْكِرَةُ يَوْمَ الْأَضْحَى وَ الْفِطْرِ بَعْدَ الصَّلَاةِ».
- ↑ ذاکری، علی اکبر، سیره عبادی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه، ص ۱۳۴