اسماء بنت عمیس
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
اسماء بنت عمیس بن معد بن حارث بن تیم بن کعب[۱]، اصالتاً یمنی[۲] و یکی از بانوان بزرگ اسلام است که زندگی عجیبی داشته است. او در ابتدا به دعوت پیامبر اسلام(ص) لبیک گفت و همراه همسرش جعفر بن ابی‌طالب (که پس از شهادت به جعفر طیار ملقب شد) به حبشه مهاجرت کرد[۳].
در دوران هجرت سه فرزند به دنیا آورد: عبدالله، که بعدها همسر حضرت زینب، دختر امیرالمؤمنین(ع) شد، محمد و عون؛ و ظاهراً از جعفر همین سه فرزند را داشت[۴].
هنگام فتح خیبر جعفر و اسماء از مهاجرت بازگشتند، در این هنگام پیامبر(ص) فرمود: «مَا أَدْرِي بِأَيِّهِمَا أَنَا أَفْرَحُ أَكثر بِقُدُومِ جَعْفَرٍ أَمْ بِفَتْحِ خَيْبَرَ»[۵]؛ اسماء پس از آن‌که همسرش جعفر، در جنگ موته کشته شد به همسری ابوبکر درآمد[۶] و برای او هم محمد بن ابی بکر را به دنیا آورد[۷] که یکی از فداییان امام علی(ع) بود و امام علی(ع) نیز به ایشان بسیار علاقه‌مند بودند و مکرر می‌فرمودند: "محمد فرزند من است از صلب ابی‌بکر"[۸].
پس از درگذشت ابوبکر، او افتخار همسری امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب(ع) را یافت و از آن حضرت هم فرزندی به نام یحیی آورد[۹]؛ گرچه بعضی فرزند دیگری به نام عون را نیز ذکر کرده‌اند[۱۰].
او از طرف مادر دارای نه یا ده خواهر بود که یکی از ایشان به نام میمونه، دختر حارث، همسر رسول اکرم(ص)، دیگری، ام‌الفضل، همسر عباس، عموی بزرگوار پیامبر اسلام و دیگری سلمی، همسر حمزه سیدالشهدا، عموی جعفر طیار بود. بنابراین، این هم افتخاری بود برای اسماء که همسران خواهران او اشخاصی مانند پیامبر(ص)، حمزه و عباس بودند[۱۱].
روزی عمر بن خطاب به اسماء گفت: "شما مردم خوبی هستید جز اینکه ما به خاطر سبقت داشتن در هجرت از شما برتریم".
اسماء می‌گوید: گفته عمر را برای رسول خدا(ص) نقل کردم، ایشان فرمود: "چنین نیست، بلکه از نظر هجرت هم شما بر دیگران مقدم هستید، زیرا شما دوبار هجرت کردید، بار اول به حبشه و بار دوم به مدینه منوره"[۱۲][۱۳].
اسماء و شنیدن خبر شهادت جعفر
اسماء و نقل حدیث (بازگرداندن خورشید)
اسماء و خبر دادن از نیرنگ خلیفه
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۶.
- ↑ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۶، ص۱۴.
- ↑ رسائل المرتضی، شریف مرتضی، ج۱، ص۴۰۸؛ غنیة النزوع، ابن زهره حلبی، ص۷۶ (پاورقی)؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵.
- ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵؛ البته فرزندان اسماء از جعفر طیار را متعدد ذکر کرده‌اند؛ مثلاً در الاحتجاج طبرسی (ج۱، ص۱۲۵) این اسامی آمده است: عبدالله، عون (شهید شده در کربلا)، محمد اکبر (شهید شده در صفین)، محمد اصغر (شهید شده در کربلا)، عبدالله اکبر (او یکی از افراد مشهور به اجواد (بخشندگان) بنی هاشم است؛ دیگر اجواد بنی‌هاشم عبارت‌اند از: امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، عبدالله بن عباس، عبدالله اکبر (قطب السخاء) که در جنگ‌های صفین و جمل شرکت کرده است)، عبدالله اصغر، حمید و حسین.
- ↑ الاحتجاج، طبرسی، ج۱، ص۱۷۲.
- ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵؛ ظاهراً سال ازدواج اسماء با ابوبکر بن ابی قحافه در سال وقوع جنگ حنین است (الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۱۴).
- ↑ عمدة المطالب، ابن عنبه، ص۳۶.
- ↑ «قَالَ الصَّادِقُ(ع): كَانَتِ النَّجَابَةُ مِنْ قِبَلِ أُمِّهِ أَسْمَاءَ بِنْتِ عُمَيْسٍ لَا مِنْ قِبَلِ أَبِيهِ» (الاختصاص، شیخ مفید، ص۷۰). محمد بن ابی بکر در سال حجة الوداع در منطقه بیداء متولد شد (الهدایه، شیخ صدوق، ص۱۰۰).
- ↑ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۶، ص۱۴؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۴؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۱۵.
- ↑ عمدة الطالب، ابن عنبه، ص۳۶؛ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۶، ص۱۴.
- ↑ مقاتل الطالبین، ابوالفرج اصفهانی، ص۱۱. قيل: كانت أسماء... تحت حمزة بن عبد المطلب فولدت له ابنة تسمى أمة اللَّه [و قيل أمامة]، ثم خلف عليها بعده شداد بن الهاد الليثي... ثم خلف عليها بعد شداد جعفر بن أبي طالب (الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۸۴-۱۷۸۵).
- ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد (ترجمه: مهدوی دامغانی)، ج۸، ص۲۹۳؛ الآحاد و المثانی، ضحاک، ج۵، ص۴۵۵؛ المعجم الاوسط، طبرانی، ج۶، ص۲۳۱؛ اسدالغابة، ابن اثیر، ج۶، ص۱۵؛ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۱۵؛ أعیان الشیعه، امین عاملی، ج۳، ص۳۰۶.
- ↑ روحانی، سید حمید، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۳۱۲.