ویژگی علم معصوم

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "ویژگی علم معصوم" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ویژگی علم معصوم در قرآن - ویژگی علم معصوم در حدیث - ویژگی علم معصوم در کلام اسلامی - ویژگی علم معصوم در فلسفه اسلامی - ویژگی علم معصوم در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• انبیاء، اولیاء و مؤمنین به گواهی قرآن کریم دارای علم غیب هستند، ولی بهره انبیاء و اولیاء بیش از سایر مؤمنین است و در عین حال علم غیب آنان دارای ویژگی هایی است

ویژگی های علم معصوم

• مهم ترین ویژگی‌های دانش اهل بیت(ع) که ویژۀ آنان است و دیگران، از آن محروم‌اند، عبارت است از:

1. خزانه‌دار دانش خداوند: امامان(ع)، نگهبان دانش خداوند هستند و آن را به سان گنجی پر بها، پاس می‌دارند. امام باقر(ع) فرمودند: «به خدا سوگند، ما خزانه داران خدا در آسمان و زمینش هستیم، نه بر زر و سیم، که خزانه داران دانش اوییم».
2. ظرف دانش خداوند: هر کسی نمی‌تواند دانش الهی را تحمل کند؛ بلکه دانش الهی به سبب گستردگی، نیازمند انسان‌های باظرفیتی است که دانش الهی را می‌پذیرند و از هم، فرو نمی‌ریزند. یکی از ویژگی‌های دانش اهل بیت(ع) توانایی پذیرش دانش خداوند است. امام سجاد(ع) فرمودند: «ما، درهای خدا هستیم و ما، راه راست اوییم و ما، ظرف دانش او هستیم».
3. علم اهل بیت(ع) الهی و لدنی بوده و در اثر اتصال به عالم غیب و هم‌نشینی با فرشتگان الهی به دست آمده است.
4. وارثان دانش پیامبران: دانش تمام پیامبران پیشین، به پیامبر(ص) واگذار شد و پیامبر(ص) آن را به اهل بیت(ع) سپرد. امام باقر(ع) در روایتی از رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) نقل کرده که ایشان فرمودند: «نخستین جانشینی که بر زمین بود، هبة الله، پسر آدم بود و پیامبری رحلت نکرده، مگر آنکه جانشینی داشته است (...) و علی بن ابی‌طالب(ع)، هدیه خداوند به محمد(صلی الله علیه وآله) است که دانش اوصیا و دانش کسانی را که پیش از او بوده‌اند، به ارث برده است...».
5. همسانی سخن آنان با حدیث پیامبر(ص): در باور پیروان اهل بیت(ع)، حدیث اهل بیت(ع)، همان حدیث پیامبر(ص) است و در میان گفتار پیشوایان دینی، هیچ گونه تفاوتی دیده نمی‌شود. امام صادق(ع) در این زمینه فرمودند: «سخن من، سخن پدرم است و سخن پدرم، سخن جدم است و سخن جدم، سخن حسین(ع) است و سخن حسین(ع)، سخن حسن(ع) است و سخن حسن(ع)، سخن امیرمؤمنان(ع) است و سخن امیرمؤمنان(ع)، سخن پیامبر خدا(ص) است و سخن پیامبر خدا(ص) کلام خداوندی است».
6. آگاه ترین مردم: اهل بیت(ع)، آگاه ترین مردم هستند؛ زیرا دانش الهی نزد آنان است و گنج‌وران دانش خداوندند و بر همۀ نادانستنی‌ها، آگاه‌اند.
7. علم معصوم چون از راه غیب و روح القدس و... حاصل می‌‌شود نه حس و تعقل و... لذا از خطاهای راه‌های حسی و عقلی و... نیز مصون است.
8. معدن علم و سرچشمه آن: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): «إِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ أَهْلُ‏ بَیْتِ‏ الرَّحْمَةِ وَ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعُ‏ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ‏ الْمَلَائِکَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ» و روایات دیگری نیز با این مضمون وجود دارد که بر اساس آنها اولاً علم نزد اهل بیت(ع) است و ثانیاً تنها، علمی که نزد آنان است علم صحیح و غیرقابل خدشه است.
9. امامان(ع) راسخان در علم هستند: امام صادق(ع) فرمودند: «نَحْنُ‏ الرَّاسِخُونَ‏ فِی‏ الْعِلْمِ..».
10. اهل بیت(ع) علم را از از یکدیگر به ارث می‌برند و علومشان زائل نمی‌شود: امام صادق(ع) فرمودند: «إِنَ‏ الْعِلْمَ‏ الَّذِی‏ هَبَطَ مَعَ‏ آدَمَ‏ لَمْ‏ یُرْفَعْ‏ وَ إِنَ‏ الْعِلْمَ‏ یُتَوَارَثُ وَ مَا یَمُوتُ مِنَّا عَالِمٌ حَتَّی یُخْلِفَهُ مِنْ أَهْلِهِ مَنْ یَعْلَمُ عِلْمَهُ أَوْ مَا شَاءَ اللَّهُ»
11. به هر اندازه‏‌ای که باشد باز هم به لحاظ کمی و کیفی محدود به حدود خاصی است.
12. نشأت‌ گرفته از فیض الهی و مطابق واقع و حقیقت است. امام رضا(ع) فرمودند: «إِنَّ الْأَنْبِیَاءَ وَ الْأَئِمَّةَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمْ یُوَفِّقُهُمُ اللَّهُ، وَ یُؤْتِیهِمْ مِنْ مَخْزُونِ عِلْمِهِ وَ حِکَمِهِ مَا لَایُؤْتِیهِ غَیْرَهُمْ؛ فَیَکُونُ عِلْمُهُمْ فَوْقَ عِلْمِ أَهْلِ الزَّمَانِ، فِی قَوْلِهِ تَعَالَی: «أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدی‏ فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ» وَ قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالی‏: «وَ مَنْ یُؤْتَ الْحِکْمَةَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْراً کَثِیراً» وَ قَوْلِهِ فِی طَالُوتَ: ﴿إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَیْکُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِی الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ یُؤْتِی مُلْکَهُ مَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ»

• و ویژگی‌های دیگری مانند اینکه علم ایشان قابل ازدیاد است، علم امام حادث و بعد از معلوماتش بوده و عین ذاتش نیست.

پرسش‌های وابسته

• ویژگی‌های علم معصوم چیست؟ (پرسش)
• ویژگی‌های علم غیب معصوم چیست؟ (پرسش)

جستارهای وابسته

• ویژگی علم امام؛
• ویژگی علم پیامبر؛
• ویژگی علم پیامبر خاتم؛
• ویژگی علم ولی؛
• ویژگی علم وصی؛
• ویژگی علم اهل بیت(ع)؛
• ویژگی علم فاطمه زهرا(س).

منبع‌شناسی جامع علم معصوم

• کتاب‌شناسی علم معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم.

منابع

• محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: