عوامل کفر
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
عوامل کفر در قرآن - عوامل کفر در حدیث - عوامل کفر در نهج البلاغه - عوامل کفر در کلام اسلامی - عوامل کفر در عرفان اسلامی
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل عوامل کفر (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- جهل: می‌توان جهل را مهم‌ترین عامل کفر دانست؛ زیرا بدون آگاهی، ایمان پدید نمی‌آید.جهل مانعی است بزرگ بر سر راه ایمان. شخص جاهل، نه تنها خود به ایمان راه نمی‌یابد که گاه دیگران را نیز از آن محروم می‌سازد. قرآن کریم می‌فرماید: "بلکه آنان چیزی را تکذیب کردند که از آن آگاهی نداشتند ..."[۱]. این آیه، به صراحت جهل کافران را مانع ایمان می‌شمارد و این جهالت یا به مبدأ و معاد و اصول دین است و یا به اسرار احکام و دیگر معارف دین[۲][۳].
- غفلت: بسیاری از انسان‌ها بر اثر غفلت، از ایمان محروم می‌مانند و به کفر و الحاد می لغزند. قرآن کریم نیز در آیاتی از این حقیقت پرده برداشته است[۴][۵].
- استکبار: نخستین نمونه استکبار، در شیطان نمود یافت و او را به وادی کفر کشاند و قرآن بارها از این موضوع سخن گفته است[۶]. فرعون و پیروان او نیز استکبار ورزیدند و هر چند به وجود خدا یقین داشتند، حقانیت موسی را نپذیرفتند و بدو ایمان نیاوردند[۷][۸].
- دنیاطلبی: حب دنیا و فریفتگی به ظواهر دنیوی، از عوامل مهم کفر است. آنان که شیفته مقامات دنیایی و لذاید خاکی‌اند، به حقیقت ایمان راه نمی‌یابند[۹][۱۰].
- حسادت: آنان که حد خویش را نگاه نمی‌دارند و چشم آن ندارند که دیگران را در نعمت‌های الهی ببینند، از حق و حقیقت روی بر می‌تابند[۱۱].حسادت سران و عالمان یهود به پیامبر اسلام (ص) و ایمان نیاوردن آنان، گواهی است بر این حقیقت[۱۲].
- خواهش‌های نفسانی: پیروی از خواهش‌های نفسانی، کسانی بسیار را از بلندای ایمان به پستی کفر و بی‌ایمانی لغزانیده است. بلعم باعورا- که قرآن ماجرای او را باز گفته است- از این کسان است[۱۳][۱۴].
- تقلید کورکورانه: از آن رو تقلید کور مایه بی‌ایمانی می‌شود که انسان را از اندیشه و تفکر باز می‌دارد[۱۵][۱۶].
- گناه: اگر گناه با پای‌فشاری همراه گردد و توبه و پشیمانی در پی نیاورد، موجب کفر و الحاد می‌شود[۱۷]. در روایت آمده است که از امام موسی بن جعفر (ع) پرسیدند: "آیا گناهان کبیره ایمان را از آدمی می‌گیرند؟" فرمود: "آری و گناهان دیگر نیز". همچنین از رسول خدا (ص) نقل است که فرمود: "زناکار به حال ایمان زنا نمی‌کند و سارق به حال ایمان به دزدی نمی‌رود"[۱۸][۱۹].
منابع
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ ﴿بَلْ كَذَّبُواْ بِمَا لَمْ يُحِيطُواْ بِعِلْمِهِ وَلَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ كَذَلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الظَّالِمِينَ ﴾؛ سوره یونس، آیه ۳۹.
- ↑ تفسیر نمونه، ۸/ ۲۹۷- ۲۹۵.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 347.
- ↑ ﴿سَأَصْرِفُ عَنْ آيَاتِيَ الَّذِينَ يَتَكَبَّرُونَ فِي الأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَإِن يَرَوْا كُلَّ آيَةٍ لاَّ يُؤْمِنُواْ بِهَا وَإِن يَرَوْا سَبِيلَ الرُّشْدِ لاَ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلاً وَإِن يَرَوْا سَبِيلَ الْغَيِّ يَتَّخِذُوهُ سَبِيلاً ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَكَانُواْ عَنْهَا غَافِلِينَ﴾؛ سوره اعراف، آیه ۱۴۶؛ ﴿اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مُّعْرِضُونَ﴾؛ سوره انبیاء، آیه ۱.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 347.
- ↑ ﴿وَإِذْ قُلْنَا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُواْ لآدَمَ فَسَجَدُواْ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى وَاسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ ﴾؛ سوره بقره، آیه ۳۴؛ ﴿ فَسَجَدَ الْمَلائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ﴾؛سوره ص، آیه 73؛ ﴿قَالَ أَنَا خَيْرٌ مِّنْهُ خَلَقْتَنِي مِن نَّارٍ وَخَلَقْتَهُ مِن طِينٍ﴾؛ آیه 76؛ ﴿فَسَجَدَ الْمَلائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ إِلاَّ إِبْلِيسَ أَبَى أَن يَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ قَالَ يَا إِبْلِيسُ مَا لَكَ أَلاَّ تَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ قَالَ لَمْ أَكُن لِّأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِن صَلْصَالٍ مِّنْ حَمَإٍ مَّسْنُونٍ ﴾؛ سوره حجر، آیه ۳۳- ۳۰.
- ↑ وَجَحَدُوا بِهَا وَاسْتَيْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا فَانظُرْ كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُفْسِدِينَ؛ سوره نمل، آیه ۱۴.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 347.
- ↑ ﴿قُلْ إِن كَانَتْ لَكُمُ الدَّارُ الآخِرَةُ عِندَ اللَّهِ خَالِصَةً مِّن دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُاْ الْمَوْتَ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ وَلَن يَتَمَنَّوْهُ أَبَدًا بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ﴾؛ سوره بقره، آیه ۹۴ و ۹۵.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 347.
- ↑ ﴿ بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنفُسَهُمْ أَن يَكْفُرُواْ بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ بَغْيًا أَن يُنَزِّلُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ عَلَى مَن يَشَاء مِنْ عِبَادِهِ فَبَاؤُواْ بِغَضَبٍ عَلَى غَضَبٍ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ مُّهِينٌ ﴾؛ سوره بقره، آیه ۹۰.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 348.
- ↑ ﴿وَلَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَى الأَرْضِ وَاتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ كَمَثَلِ الْكَلْبِ إِن تَحْمِلْ عَلَيْهِ يَلْهَثْ أَوْ تَتْرُكْهُ يَلْهَث ذَّلِكَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَاقْصُصِ الْقَصَصَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ﴾؛ سوره اعراف، آیه ۱۷۶؛ ﴿وَلَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى الْكِتَابَ وَقَفَّيْنَا مِن بَعْدِهِ بِالرُّسُلِ وَآتَيْنَا عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ الْبَيِّنَاتِ وَأَيَّدْنَاهُ بِرُوحِ الْقُدُسِ أَفَكُلَّمَا جَاءَكُمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوَى أَنفُسُكُمُ اسْتَكْبَرْتُمْ فَفَرِيقاً كَذَّبْتُمْ وَفَرِيقًا تَقْتُلُونَ﴾؛ سوره بقره، آیه ۸۷.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 348.
- ↑ ﴿وَكَذَلِكَ مَا أَرْسَلْنَا مِن قَبْلِكَ فِي قَرْيَةٍ مِّن نَّذِيرٍ إِلاَّ قَالَ مُتْرَفُوهَا إِنَّا وَجَدْنَا آبَاءَنَا عَلَى أُمَّةٍ وَإِنَّا عَلَى آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ﴾؛ سوره زخرف، آیه ۲۳؛ ﴿وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءَنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلا﴾؛ سوره احزاب، آیه ۶۷.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 348.
- ↑ ﴿وَمَا يُكَذِّبُ بِهِ إِلاَّ كُلُّ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ إِذَا تُتْلَى عَلَيْهِ آيَاتُنَا قَالَ أَسَاطِيرُ الأَوَّلِينَ كَلاَّ بَلْ رَانَ عَلَى قُلُوبِهِم مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ﴾؛ سوره مطففین، آیه ۱۴/ ۱۲؛ دوم/ ۱۰.
- ↑ بحارالانوار، ۶۳ و ۶۴.
- ↑ فرهنگ شیعه، ص 348.