ثابت بن دینار
مقدمه
ابوحمزه ثابت بن دینار ثمالی کوفی ازدی ثمالی منسوب به بنی ثماله، تیره‌ای از قبیله ازد است.[۱] اما شیخ صدوق وی را منسوب به بنی ثعل، تیره‌ای از قبیله طیّ دانسته و گفته است که چون ابوحمزه در بین ثماله می‌‌زیست، به ثمالی معروف گشت.[۲] وی از اصحاب امام سجاد، امام باقر، امام صادق و امام کاظم(ع) بود و از آن بزرگواران حدیث شنیده و روایت کرده است.[۳] از روایتگرانی چون أنس، شعبی[۴] و اصبغ بن نباته[۵] نیز روایاتی نقل کرده است. محدثان معروفی چون هشام بن سالم،[۶] مفضل بن عمر، محمد بن مسلم،[۷] وکیع[۸] و ثوری[۹] از ابوحمزه روایت کرده‌اند.
ابوحمزه از محدثان مورد اعتماد و عادل بود[۱۰] و افتخار خدمتگذاری امام سجاد(ع) را داشت.[۱۱] امام صادق(ع) او را سلمان زمان خویش خطاب کرده[۱۲] و در روایتی از امام رضا(ع)، وی لقمان زمان خویش دانسته شده است.[۱۳] نجاشی می‌‌گوید که سه تن از پسران ابوحمزه به نام‌های نوح، منصور و حمزه در حادثه قیام زید بن علی بن حسین(ع) به همراه زید به شهادت رسیدند.[۱۴] وی پسران دیگری نیز داشته که از محدثان مورد اعتماد شیعه بوده‌اند.[۱۵] آثارش عبارت انداز: رسالة الحقوق کتاب تفسیر القرآن، کتاب النوادر[۱۶] اصل[۱۷] و الزهد.[۱۸] دعای معروف ابوحمزه ثمالی نیز از جمله دعاهایی است که ابوحمزه آن را از امام سجاد(ع) روایت کرده است.[۱۹] وی سرانجام در سال ۱۵۰ هـ درگذشت.[۲۰] در تاریخ وفاتش اختلاف است[۲۱].[۲۲]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ الأنساب ۲/۵۱۳ تنقیح المقال ۱/۱۸۹.
- ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ میزان الاعتدال ۱/۳۶۳ اعیان الشیعه ۴/۱۱.
- ↑ جامع الرواة ۱/۱۳۷.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۱۰۸.
- ↑ جامع الرواة ۱/۱۳۵ تنقیح المقال ۱/۱۹۱.
- ↑ الانساب ۲/۵۱۳ المجروحین ۲۰۶.
- ↑ اعیان الشیعه ۴/۱۱.
- ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.
- ↑ اختیار معرفة الرجال ۲۰۳.
- ↑ رجال النجاشی ۱/۲۹۰ ـ ۲۹۲.
- ↑ الذریعه ۲/۱۴۴.
- ↑ معالم العلماء ۲۹ ـ ۳۰.
- ↑ اعیان الشیعه ۴/۱۰.
- ↑ من لا یحضره الفقیه ۴/۳۶ رجال النجاشی ۱/۲۹۰.
- ↑ تنقیح المقال ۱/۱۸۹ الضعفاء الکبیر ۱/۱۷۲ اعیان الشیعه ۴/۱۰.
- ↑ فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی، ج۱ ص۲۱۲-۲۱۳.