سعید بن اوس انصاری
مقدمه
ابوزید سعید بن اوس بن ثابت بن بشیر بن ابی زید انصاری بصری خزرجی نحوی سال ۱۱۹ هـ در بصره به دنیا آمد.[۱] ابوزید علم حدیث را نزد ابن عون، و علم قرائت را نزد ابوعمرو بن علاء و دیگران فرا گرفت و خود استاد خلف بزاز و عده‌ای دیگر در این علم شد. اکثر علمای رجال او را فردی ثقه و صدوق برشمرده‌اند، اما درباره عقایدش اختلاف کرده‌اند: برخی او را قدریه[۲] و عده‌ای دیگر شیعه قلمداد کرده‌اند.[۳] مبرّد نحوی می‌‌گوید: سه نفر در علم نحو ماهر و استادند که اعلم آنها، ابوزید می‌‌باشد. او حلقه تدریسی را در بصره تشکیل داد و به مدت بیست یا سی سال به این امر اشتغال داشت.[۴] کسانی چون محمد بن سعد کاتب، ابوحاتم سجستانی و ابوحاتم رازی از او روایت کرده‌اند. وی سرانجام در ۹۳ سالگی در سال ۲۱۴ و به نقلی ۲۱۵ هـ در بصره از دنیا رفت.[۵]
آثار او عبارت‌اند از: کتاب ایمان عثمان حیلة و محاله الهوش و النوش مسائیه (مشابه) المعزی (معدی) الأبل و(الشاة) الابیات المطر المیاه خلق الانسان الغرائز القرائن النبات و الشجر اللغات قرائت ابی عمرو النوادر الجمع و التثنیه تحفیف (تحقیق) الهمز اللین (اللبن) بیوتات العرب خبئاه المقتضب الوحوش الفرق فعلت و افعلت غریب الاسماء الهمز المصادر الحلسه نابه و نبیه الواحد التمر نعت الغنم نعت المشافهات المنطق[۶] الجود و البخل الأمثال الحَلبه التضارب التثلیث القوس و التُّرس اللاّمات المکتوم النوادر [۷] و الهشاشة والبشاشه[۸].[۹]
جستارهای وابسته
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
