ایلاء

مبارزه با ایلاء

﴿لِلَّذِينَ يُؤْلُونَ مِنْ نِسَائِهِمْ تَرَبُّصُ أَرْبَعَةِ أَشْهُرٍ فَإِنْ فَاءُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾.

﴿وَإِنْ عَزَمُوا الطَّلَاقَ فَإِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ﴾. محمد بن یونس بن فضل با اسناد از ابن عباس روایت می‌کند که در جاهلیت، ایلاء [یعنی جدا خوابیدن از زن به قید سوگند] یک تا دو سال و بیشتر بود و خدا آن را چهار ماه قرار داد و کمتر از چهار ماه ایلاء محسوب نمی‌شود.

سعید بن مسیب گوید: ایلاء در جاهلیت شیوه آزردن و ضرر زدن به زنان بود، مردی زنش را دوست نداشت ضمناً نمی‌خواست که او همسر دیگری شود، سوگند می‌خورد که با وی هم‎بستر نشود و به حالت نه بیوه و نه شوهردار نگه می‌داشت و خدای تعالی مدت ایلاء را چهار ماه قرار داد تا نظر نهایی مرد نسبت به همسرش معلوم شود.

در تفسیر المیزان در مورد معنای آیات مورد بحث آمده که هر کس سوگند بخورد که دیگر به همسرش نزدیک نشود، حاکم چهار ماه صبر می‌کند، اگر برگشت و حق همسرش را ادا کرد؛ یعنی با او هم‌بستر شد و کفاره شکستن قسم خود را داد، مجازاتی در حق او نیست و اگر هم تصمیم گرفت طلاقش دهد، و طلاقش داد باز مجازاتی در حق او نیست؛ چون طلاق هم گریزگاه دیگری است از عقاب و خدا شنوای داناست.

از این مطالب روشن می‌شود که ایلاء یکی از سنت‌های عصر جاهلی بوده که زن بدون گرفتن طلاق از وجود شوهر محروم بود و اسلام با این سنت غلط مبارزه کرد و ایلاء به چهار ماه محدود کرد و بعد از این چهار ماه، مرد مجبور می‌شود که یا قسم خود را بشکند و یا زن را طلاق بدهد و هرگاه مرد هیچ یک از این دو راه را انتخاب نکند، در این جا حاکم شرع دخالت می‌کند و مرد را به زندان می‌اندازد و بر او سخت می‎گیرد که بعد از گذشتن چهار ماه مجبور شود یکی از این دو راه را انتخاب کند و زن را از حالت بلاتکلیفی در آورد.

اسلام حتی برای کسی که چنین سوگندی می‌خورد برای شکستن قسم و سوگند، کفاره قرار داد تا کسی به این سنت عصر جاهلی برنگردد، پس اسلام این سنت را که در عصر جاهلی بوده تعدیل کرد بدون این که هیچ کسر شأنی برای زن ایجاد شود.