ابوهاشم جبائی
مقدمه
جد اعلای ابوهاشم عبدالسلام بن محمد بن عبدالوهاب بن سلام جُبّائی از موالی عثمان بن عفان بود. او به گزارشی در سال ۲۴۷ هجری در قریه‌ای به نام «جبّاء» از توابع بصره به دنیا آمد و سپس به بغداد رفت و تا پایان عمر در آنجا سکونت گزید و به فراگیری علوم پرداخت. [۱]
ابوهاشم از متکلمان بنام و از بزرگان معتزله بود و در علوم ادب و نحو سرآمد روزگار خود به شمار می‌‌رفت؛ ازاین رو زمانی که در مذهب اعتزال، طریقتی ویژه به نام «بَهْشَمیه» را تأسیس کرد، در دل‌های بیشتر مسلمانان رسوخ کرد و افراد بسیاری به عقاید او علاقه‌مند شدند. [۲] برخی عقاید او بدین قرار بود: او مردم را سزاوار نکوهش و کیفر می‌‌دانست. توبه از گناه پس از ناتوانی را درست نمی‌دانست. توبه با اصرار بر کار زشت را صحیح نمی‌دانست. طهارت با آب غصبی را صحیح می‌‌دانست. به خلق قرآن معتقد بود و درباره رؤیت خدا و صفات او اعتقادات ویژه ای داشت. [۳]
جبایی سرانجام در سال ۳۲۳ و به نقلی ۳۲۱ هجری در بغداد از دنیا رفت. مردم بسیاری در مراسم خاک سپاری جنازه وی شرکت داشتند و او را در گورستان خیزران بغداد به خاک سپردند.[۴]
آثار او عبارت‌اند از: الجامع الکبیر، الابواب الکبیر، الابواب الصغیر، الجامع الصغیر، الانسان، العرض، المسائل المعسکریات، النقض علی ارسطالیس فی الکون والفساد، الطبایع والنقض علی القائلین بها و کتاب الاجتهاد[۵].[۶]
