بحث:ابداع

مقدمه

• "ابداع" یکی از صفات الهی است، به معنای ایجاد، آفرینش بدون الگوی پیشین. ابداع به معنای احداث و ایجاد چیزی است که به ماده و زمان مسبوق نباشد. این واژه وقتی در مورد خدا به کار می‌‌رود، به معنای ایجاد چیزی است بدون نیاز به ابزار، ماده، زمان و مکان؛ و این امکان تنها به خداوند اختصاص دارد. ابداع به این معنا هم در آیات قرآن قابل استخراج است و هم در سخنان معصومین(ع).
• ابداع به معنای ایجاد، بدون وجود الگوی قبلی است؛ اما "احداث" یعنی ایجاد شیء از شیء که آن را "تکوین" می‌‌نامند. احداث وقتی است که شیء مایه قبلی داشته باشد.
• حکما قائل هستند که هیچ چیز در طبیعت ابداعی نیست؛ همه تکوینی و احداثی هستند؛ اما اشیایی نیز ابداعی‌اند و در حقیقت، ایجادشان صرف ایجاد است، نه ایجاد شیء از شیء. به عقیده اینان، عقول مجرده از این نوع است. البته نفس چنین نیست. در مورد طبیعت هم اگر همه موجودات و کل آن را در نظر بگیریم، باز هم نسبت به ذات باری ابداعی است. طبیعت از چیزی به وجود نیامده و برای آفریدن آن ماده و الگوی قبلی، وجود نداشته است.

ابداع در فرهنگ مطهر

ابداع، یعنی [انجام کاری که] از روی نمونه‌ای دیگر نبوده است. ابداع به یک معنا یعنی آفرینش بدون سابقه، به عبارت دیگر ابداع یعنی خلقتی نه از روی یک مثال و تقلید، که عرض کردیم بشر هم در عالم خودش و در حد خودش نوعی آفرینندگی دارد، ولی آفرینندگی بشر، گرچه اسمش را “ابداع” بگذاریم، باز از روی یک مثال (طبیعت و خلقت) است، اما خداوند متعال که خالق عالم است، قبل از او چیزی نبوده که از روی یک نقشه خلق بکند. و اخترعهم علی مشیته اختراعا؛ “آنها را بر طبق مشیت خودش اختراع کرد، اختراع کردنی”. جعل بسیط مساوی است با آنچه در اصطلاح حکما “ابداع” نامیده می‌شود.