مقدمه

  • سوء و بدی و در معرض بلا، شرّ و شهرت (سوء) قرارگرفتن[۱]. "اخزا" به معنای خوار و خفیف‌ کردن، اهانت‌ کردن، ذلیل‌ کردن، مفتضح ‌کردن[۲].
  •  قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ وَيُخْزِهِمْ وَيَنْصُرْكُمْ [۳].
  • خزی نوعی انکسار و شکست در انسان است که هم عامل درونی دارد و هم بیرونی. خزی درونی به معنای شرمندگی، از خود خجالت ‌کشیدن و ناراحتی وجدان و جمع آن خزایاست. در دعا می‌خوانیم: « اَللَّهُمَّ اُحْشُرْنَا فِي زُمْرَتِهِ غَيْرَ خَزَايَا وَ لاَ نَادِمِينَ»[۴]. خزی بیرونی به معنای استخفاف، خفت و خواری است:  رَبَّنَا إِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَيْتَهُ [۵]. [۶]همچنین خزی هم بلا و بدی دنیایی و هم آخرتی است:  وَلَا تُخْزِنَا يَوْمَ الْقِيَامَةِ [۷].
  • خزی دنیایی هم عذاب الهی است و هم بشری. یکی از عذاب‌های دردناک خداوند در دنیا خزی و خفت و خواری است به‌ویژه برای گردنکشان:  قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ وَيُخْزِهِمْ وَيَنْصُرْكُمْ عَلَيْهِمْ [۸].
  • خزی بشری هم در قالب شرّ و سوء در قرآن مطرح شده است:  فَاتَّقُوا اللَّهَ وَلَا تُخْزُونِ فِي ضَيْفِي [۹]‌. [۱۰].

منابع

پانویس

  1. ابن‌منظور، لسان العرب، ج۴، ص۸۸.
  2. احمد بن یوسف سمین حلبی، عمدة الحفاظ، ج۱، ص۵۰۱.
  3. «با آنان پیکار کنید تا خداوند آنها را به دست شما عذاب کند و خوارشان گرداند و شما را بر آنان پیروزی دهد و دل‌های گروهی مؤمن را خنک گرداند» سوره توبه، آیه 14.
  4. نهج البلاغه، خطبه۱۰۶.
  5. «پروردگارا! هر که را به آتش (دوزخ) درآوری، خوار کرده‌ای» سوره آل عمران، آیه ۱۹۲.
  6. حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۵۱.
  7. «روز رستخیز ما را خوار مگردان» سوره آل عمران، آیه ۱۹۴.
  8. «با آنان پیکار کنید تا خداوند آنها را به دست شما عذاب کند و خوارشان گرداند و شما را بر آنان پیروزی دهد و دل‌های گروهی مؤمن را خنک گرداند» سوره توبه، آیه ۱۴.
  9. «و قوم او شتابان به سویش رو آوردند و (آنان) پیش از آن، کارهای زشت انجام می‌دادند؛ (لوط) گفت: ای قوم من! اینان دختران منند، آنان برای شما پاکیزه‌ترند، از خداوند پروا کنید و مرا در (کار) مهمانانم خوار نگردانید، آیا در میان شما مرد کاردانی نیست؟» سوره هود، آیه 78.
  10. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۲۵۳.