عاتکه دختر عبدالمطلب
عاتکه دختر عبدالمطلب از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: عاتکه دختر عبدالمطلب در تراجم و رجال - عاتکه دختر عبدالمطلب در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
عاتکه دختر عبدالمطلب بن هاشم قرشی هاشمی عمه رسول خدا (ص) می‌باشد. در این که آیا اسلام آورده یا نه اختلاف نظر وجود دارد. ابن اسحاق و جماعتی از علماء می‌گویند: از عمه‌های پیامبر (ص) فقط صفیة ایمان آورده است. از عاتکه، ام کلثوم دختر عقبة بن أبی معیط روایت نقل کرده است [۱]. عده‌ای به اسلام او به اشعاری که در رثای پیامبر (ص) سروده و ایشان را به نبوت و صف کرده، استدلال کرده‌اند و دارقطنی در کتاب الاخوة می‌گوید: به دلیل اشعارش او مسلمان است[۲]. ابن سعد می‌گوید: مادرش فاطمة دختر عمرو بن عائذ بن مخزوم است و در زمان جاهلیت با ابو امیه مخزومی ازدواج کرد سپس در مکه اسلام آورده و به مدینه مهاجرت کرد[۳].[۴]
عاتکه و پیشنهاد قرعه
عاتکه در سوگ پدر
رؤیای صادق
عاتکه در سوک پیامبر (ص)
فرزندان عاتکه
سرانجام عاتکه
عاتکه بنت عبدالمطلب
عاتکه دختر عبدالمطلب یکی از پنج عمه رسول خدا(ص) بود. همان کسی است که در مکه و پیش از جنگ بدر خوابی به این مضمون دید که «قریش جگرگوشه‌هایش را از دست می‌دهد». وقتی خبر این خواب در آستانه رفتن سپاه قریش به بدر مطرح شد، ابوجهل آن را مسخره کرد. از قضا در نبرد بدر، قریش سروران خود و از جمله همین ابوجهل را از دست داد[۵].
درباره قبر عاتکه تردیدهایی وجود دارد. برخی می‌گویند همراه خواهرش صفیه، کنار دیوار شمال غربی بقیع مدفون است[۶] و برخی می‌گویند قبری که کنار صفیه است، قبر عاتکه نیست و لذا تعبیر «بقیع العمات» درست نمی‌باشد و دفن شدن فرد دیگری در کنار قبر صفیه، این توهم را به وجود آورده که آن دو، قبر متعلق به دو عمه پیامبر(ص) صفیه و عاتکه است و به واسطه تسامح مورخان و سفرنامه‌نویسان، این تعبیر - بقیع العمات - در زبان عربی رایج شده است. به شهادت کتب رجال و تراجم، از میان پنج عمه رسول خدا(ص) تنها صفیه به مدینه مهاجرت کرده و بقیه آنها یا قبل از اسلام از دنیا رفته‌اند و یا به عللی از جمله در اثر ممانعت همسران‌شان به مدینه هجرت نکرده‌اند. ابن قتیبه (م ۲۷۶) می‌گوید: از عمه‌های رسول خدا(ص) به جز صفیه، هیچ یک اسلام را نپذیرفت. ابن حجر عسقلانی به اختلاف موجود در اسلام عاتکه اشاره می‌کند و می‌گوید: ابن اسحاق به صراحت گفته است که از عمه‌های رسول خدا(ص) به جز صفیه هیچ یک ایمان نیاورده، ولی بعضی درباره عاتکه با استناد به شعری که در وصف پیامبر(ص) سروده است، معتقدند که او نیز ایمان آورده است[۷]. ایمان آوردن عاتکه معلوم نیست، ثانیاً دلیلی بر هجرت او به مدینه وجود ندارد بلکه عدم هجرت او از مسلمات است، ثالثاً اگر همه این احتمالات را بپذیریم به کدام دلیل تاریخی می‌توان ادعا کرد که جسد او در کنار خواهرش صفیه و در خارج بقیع دفن شده است، نه در نقاط دیگر بقیع[۸].[۹].
منابع
پانویس
- ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۶، ص۱۸۵.
- ↑ الاصابه، ابن حجر، ج۸، ص۲۲۹.
- ↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ص۳۶۸؛ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر، ج۳، ص۱۲۲.
- ↑ عسکری، عبدالرضا، مقاله «عاتکه دختر عبدالمطلب»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۵، ص:۵۵۹.
- ↑ آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، مشعر، ص۳۴۸.
- ↑ مروج الذهب، مسعودی، ج۲، ص۲.
- ↑ الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۴، ص۳۵۷.
- ↑ تاریخ حرم ائمه بقیع، محمد صادق نجمی، مشعر، ص۲۸۳.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، محمدنامه، ص ۶۵۱.