محمد بن سنان خزاعی

آشنایی اجمالی

نجاشی می‌‌نویسد: ابوجعفر محمد بن حسن بن سنان زاهری کوفی خزاعی همدانی از فرزندان زاهر مولی عمرو بن حمق خزاعی بود و از این رو، به «زاهری» شهرت داشت و بنا بر گزارشی نقل می‌‌کند که وی در کودکی پدر خود را از دست داد و تحت سرپرستی جدش سنان رشد و پرورش یافت، به همین سبب به جدش منسوب شده و در بسیاری از منابع با عنوان محمد بن سنان شهرت یافته است.[۱] او از اصحاب امام صادق،[۲] امام کاظم، امام رضا و امام جواد(ع) بود[۳] و روایاتی را از امام صادق،[۴] امام رضا،[۵] امام جواد[۶] و امام هادی(ع) نقل کرده است.[۷] وی افزون بر امامان معصوم، از کسانی چون بشیر نبّال، ابوالجارود، داود بن سرحان و زید شحام حدیث شنیده و روایت کرده است. از او افرادی مانند محمد بن حسین بن ابی الخطاب، محمد بن عیسی عبیدی و ایوب بن نوح استماع حدیث کرده و به روایاتش استناد جسته‌اند.[۸]

درباره جایگاه زاهری، نزد رجال شناسان اختلاف نظرهایی وجود دارد: شیخ طوسی، نجاشی و ابن غضائری وی را غالی و ضعیف شمرده‌اند،[۹] اما علامه حلی به نقل از شیخ مفید، وی را موثق دانسته، هر چند خود قائل به توقف شده و اظهار نظری نکرده است.[۱۰] کشّی نیز با نقل روایات متضاد، در مواردی وی را ستوده است و روایتی را از محمد بن اسماعیل بن بزیع نقل می‌‌کند که محمد بن سنان و صفوان بن یحیی به دلیل مخالفت با امر امام جواد(ع)، مورد لعن و نفرین امام قرار گرفتند، ولی در نهایت امام از آنان درگذشت و به نیکی از ایشان یاد کرد.[۱۱] به نوشته نجاشی، وی به سال ۲۲۰ه‍ از دنیا رفت. آثار و تألیفات وی عبارت‌اند از: الطرائف الأظله المکاسب الحج الصید و الذبائح الشراء و البیع الوصیة و النوادر. افزون بر آن، مسائلی را از امام رضا(ع) نقل کرده که معروف است.[۱۲] رسالة ابی جعفر الجواد(ع) الی اهل البصرة دیگر اثر اوست[۱۳].[۱۴]

جستارهای وابسته

منابع

  1.   جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱

پانویس

  1. رجال النجاشی، ج۲، ص۲۰۸.
  2. حاوی الاقوال، ج۴، ص۲۵۹.
  3. رجال الطوسی، ص۳۶۱، ۳۸۶ و ۴۰۵.
  4. مستدرکات علم رجال الحدیث، ج۷، ص۱۲۶.
  5. اختیار معرفة الرجال، ص۵۰۱.
  6. الفهرست (طوسی)، ص۱۳۱.
  7. تنقیح المقال، ج۳، ص۱۲۸.
  8. اختیار معرفة الرجال، ص۱۰۳، ۱۷۰، ۲۸۹، ۳۲۲، ۵۰۷ و ۵۰۸.
  9. الفهرست (طوسی)، ص۱۴۳؛ رجال النجاشی، ج۲، ص۲۰۸؛ خلاصة الاقوال، ص۲۵۱.
  10. خلاصة الاقوال، ص۲۵۱.
  11. اختیار معرفة الرجال، ص۵۰۲، ۵۰۳، ۵۰۷ و ۵۰۸.
  12. رجال النجاشی، ج۲، ص۲۰۸، ۲۱۰ و ۲۱۱.
  13. الفهرست (طوسی)، ص۱۳۱.
  14. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۷۰۰.