←آموزش توبه
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
# امام صادق{{ع}} فرمودند: «هرکس گناهی انجام دهد، هفت [[ساعت]] در شب به او مهلت داده میشود، اگر در این مدت سه مرتبه بگوید: {{متن حدیث|أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ}}<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۲۵۵.</ref>، آن گناه در پروندۀ او نوشته نمی‌شود»<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: مَنْ عَمِلَ سَیِّئَةً أُجِّلَ فِیهَا سَبْعَ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ فَإِنْ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَمْ تُکْتَبْ عَلَیْهِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۴۳۷.</ref>. | # امام صادق{{ع}} فرمودند: «هرکس گناهی انجام دهد، هفت [[ساعت]] در شب به او مهلت داده میشود، اگر در این مدت سه مرتبه بگوید: {{متن حدیث|أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ}}<ref>سورۀ بقره، آیۀ ۲۵۵.</ref>، آن گناه در پروندۀ او نوشته نمی‌شود»<ref>{{متن حدیث|عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ{{ع}} قَالَ: مَنْ عَمِلَ سَیِّئَةً أُجِّلَ فِیهَا سَبْعَ سَاعَاتٍ مِنَ النَّهَارِ فَإِنْ قَالَ أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَمْ تُکْتَبْ عَلَیْهِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۴۳۷.</ref>. | ||
# [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند: «هر اندازه [[مؤمن]] به وسیلۀ استغفار و [[توبه]] به سوی درگاه الهی بازگردد، [[خداوند متعال]] نیز به وسیلۀ [[مغفرت]] و [[رحمت]] خود به سوی او باز می‌‌گردد. خداوند بدون تردید [[بخشنده]] و رحیم است، [[توبه]] را میپذیرد و [[گناهان]] را [[عفو]] میکند، از این رو برحذر باش از اینکه [[مؤمنان]] را از [[رحمت الهی]] [[ناامید]] سازی»<ref>{{متن حدیث|کُلَّمَا عَادَ الْمُؤْمِنُ بِالاسْتِغْفَارِ وَ التَّوْبَةِ عَادَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِالْمَغْفِرَةِ وَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَیَعْفُو عَنِ السَّیِّئَاتِ فَإِیَّاکَ أَنْ تُقَنِّطَ الْمُؤْمِنِینَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۴۳۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۳ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی ج۳]]، ص۳۱۳.</ref> | # [[امام باقر]]{{ع}} فرمودند: «هر اندازه [[مؤمن]] به وسیلۀ استغفار و [[توبه]] به سوی درگاه الهی بازگردد، [[خداوند متعال]] نیز به وسیلۀ [[مغفرت]] و [[رحمت]] خود به سوی او باز می‌‌گردد. خداوند بدون تردید [[بخشنده]] و رحیم است، [[توبه]] را میپذیرد و [[گناهان]] را [[عفو]] میکند، از این رو برحذر باش از اینکه [[مؤمنان]] را از [[رحمت الهی]] [[ناامید]] سازی»<ref>{{متن حدیث|کُلَّمَا عَادَ الْمُؤْمِنُ بِالاسْتِغْفَارِ وَ التَّوْبَةِ عَادَ اللَّهُ عَلَیْهِ بِالْمَغْفِرَةِ وَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبَادِهِ وَیَعْفُو عَنِ السَّیِّئَاتِ فَإِیَّاکَ أَنْ تُقَنِّطَ الْمُؤْمِنِینَ مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ}}؛ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۲، ص۴۳۴.</ref>.<ref>ر.ک: [[حسین مظاهری|مظاهری، حسین]]، [[دانش اخلاق اسلامی ج۳ (کتاب)|دانش اخلاق اسلامی ج۳]]، ص۳۱۳.</ref> | ||
== ارتباط توبه با خداوند == | |||
=== [[حکم]] به [[وجوب توبه]] === | |||
یکی از وجوهی که [[توبه]] را به [[خداوند متعال]] مرتبط می‌سازد، این است که [[خداوند]] [[توبه]] را بر [[بندگان]] [[واجب]] کرده است. قرآن کریم بارها به صورت [[وجوب]] به بندگان[[امر]] کرده است که از [[گناهان]] توبه کنند<ref>ر.ک: سوره هود، آیه ۳، ۵۲، ۶۱ و ۹۰؛ سوره تحریم، آیه ۸؛ سوره نور، آیه ۳۱.</ref>. | |||
از جمله میفرماید: {{متن قرآن|تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}}<ref>«ای اهل ایمان همگی به سوی خدا بازگردید (توبه کنید)» سوره نور، آیه ۳۱.</ref><ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الهی، ج۱]]، ص۱۳۱.</ref>. | |||
=== [[تشویق]] === | |||
[[قرآن کریم]] علاوه بر آنکه [[توبه]] را [[تشریع]] و آن را به صورت عمومی به [[بندگان]] [[واجب]] کرده و شرایط آن را نیز به آنها آموخته، به تشویق بندگان [[گناه‌کار]] پرداخته است. از جمله به آنها یادآور شده که توبه مایه [[فلاح]] و موجب [[رستگاری]] است<ref>{{متن قرآن|وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ}} «و همگان ای مؤمنان! به درگاه خداوند توبه کنید، باشد که رستگار گردید» سوره نور، آیه ۳۱.</ref>. و فرموده است: [[خداوند]] [[توبه]] کنندگان را [[دوست]] میدارد {{متن قرآن|إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ}}<ref>بی‌گمان خداوند توبه کاران را دوست» سوره بقره، آیه ۲۲۲.</ref><ref>مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی، اخلاق الهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الهی، ج۱، ص۱۳۲.</ref>. | |||
=== توفيق توبه === | |||
یکی از وجوه ارتباط توبه با [[خداوند]]، این است که به بندگان توفيق توبه عطا میکند. توبه کار [[نیکی]] است که [[بنده]] انجام میدهد. تحقق این [[کار نیک]] مانند تمامی [[حسنات]] نیازمند نیروست و همه قوت و نیرو از آن خداست. خداست که [[قلب]] بنده را از [[گناه]] بیزار میکند، به او نیروی خودداری و [[پرهیز]] میدهد و اسباب و شرایط را برای [[دوری از گناه]] فراهم میکند و توبه در [[اختیار]] کند. بنده قرار میدهد؛ بنابراین بدون توفيق [[الهی]] برای بنده ممکن نیست که از گناه برگردد و توبه کند<ref>ر. ک: سید محمدحسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۲۳۷.</ref>. این [[توفیق]] همان عنایتی است که قرآن کریم آن را توبه [[خدا]] می‌نامد. | |||
قرآن کریم درباره سه نفری که از شرکت در [[جنگ تبوک]] [[تخلف]] ورزیده و پس از آن از این گناه توبه کردند، میفرماید: {{متن قرآن|ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا}}<ref>«آنگاه (خداوند) بر ایشان بخشایش آورد تا توبه کنند» سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref>. | |||
حرف لام در کلمه {{متن قرآن|لِيَتُوبُوا}} حرف [[غایت]] است، بنابراین [[توبه]] [[خدا]] در این [[آیه]] با [[هدف]] تحقق توبه آن سه نفر صورت پذیرفته است و به معنی [[توفیق]] است<ref>واحدی، تفسیر واحدی، ص۴۸۵۱.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الهی، ج۱]]، ص۱۳۲.</ref> | |||
=== پذیرش === | |||
وجه دیگری که توبه را با [[خداوند]] مرتبط می‌سازد، [[پذیرش توبه]] است. به این معنی که اگر خداوند عذر [[بنده]] را نپذیرد و توبه و بازگشت او را قبول نکند، هیچ فعالیتی در این زمینه ثمربخش نیست؛ ولی [[قرآن کریم]] چنان از پذیرش توبه[[سخن]] فرموده که گویی [[خداوند متعال]] آن را به عنوان حقی برای توبه کننده بر خود مقرر کرده است. میفرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِنْ قَرِيبٍ فَأُولَئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ}}<ref>«(پذیرش) توبه بر خداوند تنها برای آنان است که از نادانی کار زشتی انجام می‌دهند سپس زود توبه میکنند پس، این کسانند که خداوند توبه آنها را میپذیرد و خداوند دانایی فرزانه است» سوره نساء، آیه ۱۷.</ref>. | |||
در [[تفسیر]] این آیه آمده است که منظور از [[جهالت]] و [[نادانی]] این نیست که [[گناه]] را نشناسد، بلکه مراد از [[جهل]] اینکه [[انسان]] تحت تأثير [[شهوت]] و [[امیال نفسانی]] قرار گیرد و منظور از قریب این نیست که فورا توبه کند. اگر چه توبه [[واجب]] فوری است - بلکه منظور این است که پیش از [[مرگ]] توبه کند<ref>جارالله محمود زمخشری، کشاف، ج۱، ص۵۱۲.</ref>؛ چون در مقابل این گروه یعنی کسانی که زود توبه میکنند، کسانی را قرار داده که تا [[لحظه مرگ]] [[دست]] از گناه برنمی دارند، میفرماید: {{متن قرآن|وَلَيْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئَاتِ حَتَّى إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّي تُبْتُ الْآنَ وَلَا الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمْ كُفَّارٌ}}<ref>«و توبه آن کسان که کارهای زشت میکنند تا هنگامی که مرگ هر یک از ایشان فرا رسد، می‌گوید: اکنون توبه کردم و نیز توبه آنان که در کفر می‌میرند پذیرفته نیست؛ برای آنها عذابی دردناک فراهم ساخته‌ایم» سوره نساء، آیه ۱۸.</ref>. از این مقابله استفاده میشود که منظور از "به زود" زمانی است که [[انسان]] می‌تواند [[گناه]] کند، ولی [[توبه]] میکند و از گناه دست بر میدارد. | |||
همان‌طور که از مقابله {{متن قرآن|لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ}} با {{متن قرآن|الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمْ كُفَّارٌ}} استفاده میشود، که منظور از [[جاهل]] کسی است که تحت تأثير [[شهوت]] و بدون [[فکر]] و [[برنامه‌ریزی]] [[مرتکب گناه]] میشود، نه در اثر [[بی‌ایمانی]]؛ بنابراین به منظور از [[جهل]] بی‌اطلاعی است و نه منظور از به زودی، [[توبه]] فوری؛ با این حال [[آیه کریمه]] توبه را با حرف {{متن قرآن|عَلَيْ}} همراه آورده تا نشان دهد که [[خداوند]] [[پذیرش توبه]] را بر خود [[واجب]] کرده و در پایان [[آیه]] میفرماید: {{متن قرآن|أُولَئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ}} تا نشان دهد که [[خدا]] به این وظیفه‌ای که خود از سر [[رحمت]] برای خود مقرر کرده، عمل خواهد کرد<ref>جارالله محمود زمخشری، کشاف، ج۱، ص۵۱۳.</ref>.<ref>[[مجتبی تهرانی|تهرانی، مجتبی]]، [[اخلاق الهی ج۱ (کتاب)|اخلاق الهی، ج۱]]، ص۱۳۲-۱۳۳.</ref> | |||
== آموزش توبه == | == آموزش توبه == | ||