جز
جایگزینی متن - 'شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ' به 'شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج'
جز (جایگزینی متن - '، ص:' به '، ص') |
جز (جایگزینی متن - 'شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ' به 'شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج') |
||
خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
*این دیدگاه، به طور اساسی از روایاتی قابل استفاده است که از ناپیدایی آن حضرت در [[دوران غیبت]] [[سخن]] به میان آورده است؛ مانند: | *این دیدگاه، به طور اساسی از روایاتی قابل استفاده است که از ناپیدایی آن حضرت در [[دوران غیبت]] [[سخن]] به میان آورده است؛ مانند: | ||
*{{عربی|" تُرَى وَ لَا تُرَى "}}؛ میبیند و دیده نمیشود<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۱۴۴.</ref>. | *{{عربی|" تُرَى وَ لَا تُرَى "}}؛ میبیند و دیده نمیشود<ref>نعمانی، الغیبة، ص ۱۴۴.</ref>. | ||
*{{عربی|" لَايَرَوْنَه "}}؛ او را نمیبینند<ref> محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱ ص ۳۳۷، ح ۶؛ نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵ ح ۱۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۶۱، ح ۱۱۹؛ شیخ | *{{عربی|" لَايَرَوْنَه "}}؛ او را نمیبینند<ref> محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱ ص ۳۳۷، ح ۶؛ نعمانی، الغیبة، ص ۱۷۵ ح ۱۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۱۶۱، ح ۱۱۹؛ [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، باب ۳۳، ص ۳۴۶، ح ۳۳</ref>. | ||
*{{عربی|" يَرَى النَّاسَ وَ لَا يَرَوْنَهُ "}}؛ [[مردم]] را میبیند و [[مردم]] او را نمیبینند. | *{{عربی|" يَرَى النَّاسَ وَ لَا يَرَوْنَهُ "}}؛ [[مردم]] را میبیند و [[مردم]] او را نمیبینند. | ||
*{{عربی|" لَا يُرَى جِسْمُه"}}؛ جسم او دیده نمیشود<ref>شیخ | *{{عربی|" لَا يُرَى جِسْمُه"}}؛ جسم او دیده نمیشود<ref>[[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۳۷۰</ref>. | ||
*{{عربی|" أَرَى الْخَلْقَ وَ لَا تُرَى"}}؛ مردمان را میبینم و تو دیده نمیشوی<ref>سیّد بن طاووس، الاقبال، ص ۲۹۸</ref>. | *{{عربی|" أَرَى الْخَلْقَ وَ لَا تُرَى"}}؛ مردمان را میبینم و تو دیده نمیشوی<ref>سیّد بن طاووس، الاقبال، ص ۲۹۸</ref>. | ||
*چنین روایاتی، باعث شده است [[ابن ابی زینب نعمانی]]- در [[جایگاه]] نخستین کسی که به طور [[شایسته]] [[روایات]] مربوط به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} را گردآوری و بررسی کرده است- در فصلی از کتاب خود، به روشنی مشاهده حضرت را در [[عصر غیبت]] جایز ندانسته و تحقیق در این زمینه را [[ممنوع]] و [[شیعیان]] را در ندیدن حضرت، معذور بداند. وی به این نکته مهم، اینگونه اشاره کرده است: "... برای [[شیعیان]]، جست وجوی [[امام]] و [[کشف]] [[صاحب]] [[غیبت]] و در پی نام و محلّ سکونت و محل [[غیبت]] او بودن یا اشاره به ذکر او کردن، [[ممنوع]] است؛ چه رسد بر آنکه بخواهند آشکارا او را ببینند<ref> ر.ک: نعمانی، الغیبة، ص ۱۶۰</ref>. | *چنین روایاتی، باعث شده است [[ابن ابی زینب نعمانی]]- در [[جایگاه]] نخستین کسی که به طور [[شایسته]] [[روایات]] مربوط به [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} را گردآوری و بررسی کرده است- در فصلی از کتاب خود، به روشنی مشاهده حضرت را در [[عصر غیبت]] جایز ندانسته و تحقیق در این زمینه را [[ممنوع]] و [[شیعیان]] را در ندیدن حضرت، معذور بداند. وی به این نکته مهم، اینگونه اشاره کرده است: "... برای [[شیعیان]]، جست وجوی [[امام]] و [[کشف]] [[صاحب]] [[غیبت]] و در پی نام و محلّ سکونت و محل [[غیبت]] او بودن یا اشاره به ذکر او کردن، [[ممنوع]] است؛ چه رسد بر آنکه بخواهند آشکارا او را ببینند<ref> ر.ک: نعمانی، الغیبة، ص ۱۶۰</ref>. | ||
خط ۲۸: | خط ۲۸: | ||
===امکان ملاقات بدون شناخت=== | ===امکان ملاقات بدون شناخت=== | ||
*در این دیدگاه - بر خلاف دیدگاه نخست- امکان ملاقات، مورد پذیرش است؛ ولی وقوع ملاقات همراه [[شناخت]] آن حضرت را در این دوران، غیر قابل پذیرش و آن را با [[فلسفه غیبت]] در تعارض میداند. در این دیدگاه، به طور عمده به روایاتی استناد میشود که در آن، [[سخن]] از دیده شدن حضرت به میان آمده است؛ امّا تصریح شده که در آن [[دیدار]]، هرگز شناختی از حضرت صورت نمیگیرد؛ بنابراین امکان [[دیدار]] هست؛ اما چون فرد، آن حضرت را نخواهد [[شناخت]]. [[شیخ صدوق]] با ذکر [[سند]] از سدیر [[نقل]] کرده که [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "در [[قائم]]، سنّتی از [[یوسف]] است ..." | *در این دیدگاه - بر خلاف دیدگاه نخست- امکان ملاقات، مورد پذیرش است؛ ولی وقوع ملاقات همراه [[شناخت]] آن حضرت را در این دوران، غیر قابل پذیرش و آن را با [[فلسفه غیبت]] در تعارض میداند. در این دیدگاه، به طور عمده به روایاتی استناد میشود که در آن، [[سخن]] از دیده شدن حضرت به میان آمده است؛ امّا تصریح شده که در آن [[دیدار]]، هرگز شناختی از حضرت صورت نمیگیرد؛ بنابراین امکان [[دیدار]] هست؛ اما چون فرد، آن حضرت را نخواهد [[شناخت]]. [[شیخ صدوق]] با ذکر [[سند]] از سدیر [[نقل]] کرده که [[امام صادق]]{{ع}} فرمود: "در [[قائم]]، سنّتی از [[یوسف]] است ..." | ||
*چرا این [[مردم]] منکرند که [[خدای تعالی]] با [[حجت]] خود همان کند که با [[یوسف]] کرد؟ بین ایشان گردش کند و در بازارهای آنها راه رود و بر بساط آنها پا نهد و آنها او را نشناسند، تا آنگاه که [[خدای تعالی]] به او [[اذن]] دهد که خود را به آنها معرفی کند؛ همانگونه که به [[یوسف]] [[اذن]] داد"<ref> {{عربی|" إِنَ فِي الْقَائِمِ سُنَّةً مِنْ يُوسُف ... فَمَا تُنْكِرُ هَذِهِ الْأُمَّةُ أَنْ يَكُونَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَفْعَلُ بِحُجَّتِهِ مَا فَعَلَ بِيُوسُفَ أَنْ يَكُونَ يَسِيرُ فِيمَا بَيْنَهُمْ وَ يَمْشِي فِي أَسْوَاقِهِمْ وَ يَطَأُ بُسُطَهُمْ وَ هُمْ لَا يَعْرِفُونَهُ حَتَّى يَأْذَنَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَنْ يُعَرِّفَهُمْ نَفْسَهُ كَمَا أَذِنَ لِيُوسُفَ "}}، شیخ | *چرا این [[مردم]] منکرند که [[خدای تعالی]] با [[حجت]] خود همان کند که با [[یوسف]] کرد؟ بین ایشان گردش کند و در بازارهای آنها راه رود و بر بساط آنها پا نهد و آنها او را نشناسند، تا آنگاه که [[خدای تعالی]] به او [[اذن]] دهد که خود را به آنها معرفی کند؛ همانگونه که به [[یوسف]] [[اذن]] داد"<ref> {{عربی|" إِنَ فِي الْقَائِمِ سُنَّةً مِنْ يُوسُف ... فَمَا تُنْكِرُ هَذِهِ الْأُمَّةُ أَنْ يَكُونَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَفْعَلُ بِحُجَّتِهِ مَا فَعَلَ بِيُوسُفَ أَنْ يَكُونَ يَسِيرُ فِيمَا بَيْنَهُمْ وَ يَمْشِي فِي أَسْوَاقِهِمْ وَ يَطَأُ بُسُطَهُمْ وَ هُمْ لَا يَعْرِفُونَهُ حَتَّى يَأْذَنَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ أَنْ يُعَرِّفَهُمْ نَفْسَهُ كَمَا أَذِنَ لِيُوسُفَ "}}، [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۱، ص ۱۴۴، باب ۵، ح ۳</ref>. | ||
*[[سخن]] دیگر در تأیید این دیدگاه از [[نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[محمد بن عثمان]] [[نقل]] شده است که میگوید: "به [[خدا]] سوگند! همانا [[صاحب]] این امر، هرسال در موسم [[حج]] حاضر میشود؛ [[مردم]] را میبیند و آنها را میشناسد و [[مردم]]، او را میبینند؛ ولی نمیشناسند"<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۲۰</ref>. | *[[سخن]] دیگر در تأیید این دیدگاه از [[نایب خاص]] [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} [[محمد بن عثمان]] [[نقل]] شده است که میگوید: "به [[خدا]] سوگند! همانا [[صاحب]] این امر، هرسال در موسم [[حج]] حاضر میشود؛ [[مردم]] را میبیند و آنها را میشناسد و [[مردم]]، او را میبینند؛ ولی نمیشناسند"<ref>[[شیخ طوسی]]، کتاب الغیبة، ص ۳۶۲؛ شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۵۲۰</ref>. | ||
*از این [[روایات]]، استفاده میشود نه فقط هنگام ملاقات که پس از آن هم، حضرت شناخته نمیشود. | *از این [[روایات]]، استفاده میشود نه فقط هنگام ملاقات که پس از آن هم، حضرت شناخته نمیشود. | ||
خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
===وقوع ملاقات همراه [[شناخت]] و عدم پذیرش ادعا=== | ===وقوع ملاقات همراه [[شناخت]] و عدم پذیرش ادعا=== | ||
*در این دیدگاه، نه فقط امکان و وقوع ملاقات مورد پذیرش است، بلکه ملاقات همراه با [[شناخت]] آن حضرت نیز پذیرفته شده است؛ امّا آنچه مورد [[انکار]] این است اینکه ملاقاتکننده، [[حق]] ندارد مشاهده خود را برای دیگران [[نقل]] نماید؛ به بیان دیگر، ادعای ملاقات نماید. | *در این دیدگاه، نه فقط امکان و وقوع ملاقات مورد پذیرش است، بلکه ملاقات همراه با [[شناخت]] آن حضرت نیز پذیرفته شده است؛ امّا آنچه مورد [[انکار]] این است اینکه ملاقاتکننده، [[حق]] ندارد مشاهده خود را برای دیگران [[نقل]] نماید؛ به بیان دیگر، ادعای ملاقات نماید. | ||
*این دیدگاه، به طور عمده از توقیعی با این مضمون استفاده شده است. در این [[توقیع]] که شش روز پیش از [[مرگ]] [[علی بن محمد سمری]]، واپسین سفیر خاص [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} از [[ناحیه]] آن حضرت صادر شده<ref> شیخ | *این دیدگاه، به طور عمده از توقیعی با این مضمون استفاده شده است. در این [[توقیع]] که شش روز پیش از [[مرگ]] [[علی بن محمد سمری]]، واپسین سفیر خاص [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} از [[ناحیه]] آن حضرت صادر شده<ref> [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۵۱۶، ح ۴۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۵؛ قطب الدین راوندی، الخرائج و الجرائح، ج ۲، ص ۱۱۲۸؛ طبرسی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۷۸؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص ۵۳۸؛ علی بن عبد الکریم نیلی نجفی، منتخب الانوار المضیئة، ص ۱۳۰، و ...این کثرت نقل، خود شاهدی بر اعتماد نقلکنندگان بر مضمون روایت است</ref>، چنین آمده است: "... به زودی از [[شیعیان]] من، کسانی خواهند آمد که [[ادعای مشاهده]] بکنند. [[آگاه]] باشید هرکس پیش از [[خروج سفیانی]] و [[صیحه آسمانی]] [[ادعای مشاهده]] کند، او دروغگوی افترا زننده است"<ref> [[شیخ صدوق]]، [[کمال الدین و تمام النعمة (کتاب)|کمال الدین و تمام النعمة]]، ج۲، ص ۵۱۶، ح ۴۴؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۹۵؛ قطب الدین راوندی، الخرائج و الجرائح، ج ۲، ص ۱۱۲۸؛ طبرسی، الاحتجاج، ج ۲، ص ۴۷۸؛ علی بن عیسی اربلی، کشف الغمة، ج ۲، ص ۵۳۸؛ علی بن عبد الکریم نیلی نجفی، منتخب الانوار المضیئة، ص ۱۳۰، و ...این کثرت نقل، خود شاهدی بر اعتماد نقلکنندگان بر مضمون روایت است</ref>. | ||
*اینجا مدعی، اعم از این است که به ادعای خویش [[اطمینان]] داشته باشد یا به [[دروغ]]، ادعایی را مطرح کند یا بپندارد [[حق]] است. البته برخی بزرگان، اشکالاتی به [[توقیع]] وارد ساخته، نوشتهاند: "این خبر، ضعیف و غیر آن خبر، واحد است که جز ظنی از آن حاصل نشود و مورث جزم و [[یقین]] نباشد؛ پس قابلیت ندارد که معارضه کند با [[وجدان]] قطعی که از مجموع آن قصص و حکایات پیدا میشود. هرچند از هر یک آنها پیدا نشود؛ بلکه از جملهای از آنها که دارا بود [[کرامات]] و خارق عاداتی را که ممکن نباشد صدور آنها از غیر آن جناب؛ پس چگونه روا است اعراض از آنها به جهت وجود خبر ضعیفی که ناقل آن "[[شیخ طوسی]]" عمل نکرده به آن، در همان کتاب<ref> میرزا حسین طبرسی نوری، نجم الثاقب، ص ۴۸۴</ref>. که در محل خود به صورت مفصل پاسخ داده شده است. | *اینجا مدعی، اعم از این است که به ادعای خویش [[اطمینان]] داشته باشد یا به [[دروغ]]، ادعایی را مطرح کند یا بپندارد [[حق]] است. البته برخی بزرگان، اشکالاتی به [[توقیع]] وارد ساخته، نوشتهاند: "این خبر، ضعیف و غیر آن خبر، واحد است که جز ظنی از آن حاصل نشود و مورث جزم و [[یقین]] نباشد؛ پس قابلیت ندارد که معارضه کند با [[وجدان]] قطعی که از مجموع آن قصص و حکایات پیدا میشود. هرچند از هر یک آنها پیدا نشود؛ بلکه از جملهای از آنها که دارا بود [[کرامات]] و خارق عاداتی را که ممکن نباشد صدور آنها از غیر آن جناب؛ پس چگونه روا است اعراض از آنها به جهت وجود خبر ضعیفی که ناقل آن "[[شیخ طوسی]]" عمل نکرده به آن، در همان کتاب<ref> میرزا حسین طبرسی نوری، نجم الثاقب، ص ۴۸۴</ref>. که در محل خود به صورت مفصل پاسخ داده شده است. | ||
*خلاصه آنکه: | *خلاصه آنکه: |