عبدالله بن ابی‌طلحه

مقدمه

عبدالله فرزند ابوطلحه^[۱] و نام مادرش ام سلیم و برادر مادری انس بن مالک بود، وی از بزرگان تابعین و راویان اخبار و از اصحاب امیرالمؤمنین(ع) بود.
موقعی که عبدالله به دنیا آمد رسول خدا(ص) کام او را برداشت و در حق او دعا کرد، لذا او از برترین فرزندان انصار گردید و خداوند ده فرزند پسر به او عطا نمود که همۀ آنان فاضل و قاری قرآن شدند.
ابن اثیر می‌نویسد: عبدالله بن ابی طلحه، از قبیله خزرج و جزو انصار بود که به ابویحیی کنیه داشت. وی برادر مادری انس بن مالک است و مادرشان ام سلیم بنت ملحان است ^[۲].
شیخ طوسی عبدالله بن ابی طلحه را از اصحاب امیرالمؤمنین(ع) به شمار آورده و می‌نویسد. هنگامی که مادرش وی را حامله بود، رسول خدا(ص) در حقش دعا کرد^[۳].^[۴]

صبر ام سلیم در مرگ فرزند و دعای رسول خدا(ص)

ام سلیم مادر عبدالله نام او، رُمیصاء (غُمیصاء) دختر ملحان بن خالد بن حرام انصاری از بنی‌نجار شوهرش مالک بن نصر بود، و مالک پس از ظهور اسلام به قتل رسید، و ام سلیم مسلمان شد، ابوطلحه (زید بن سهل انصاری) که هنوز مشرک بود و بتی چوبین داشت از او خواستگاری کرد، رمیصاء به ازدواج او درآمد و مِهر خود را اسلام او قرار داد و گفت: اگر مسلمان شوی من از تو مِهری نمی‌خواهم و صداق من اسلام تو باشد. او اولین زنی بود که با این صداق به شوهر رفت.
همراه همسرش در جنگ حنین حضور یافت و اسلام را یاری کردند. و در تاریخ آمده که ام سلیم در جنگ احد نیز دیده شده بود که خنجری بر کمر بسته و تشنگان را سیراب و زخمیان را درمان می‌کرد^[۵].
ثمره این ازدواج مبارک فرزندی بود که نامش را سلیم^[۶] گذاشتند. ابوطلحه (زیدین سهل) بسیار به این فرزند اظهار علاقه می‌کرد، تا آن‌که این فرزند مریض شد و پدر، روزها به مزرعه می‌رفت و شب‌ها که برمی‌گشت بر بالین سلیم می‌آمد و از حال او پرس و جو می‌کرد، تا آن‌که یک روز این فرزند از دنیا رفت. مادرش ام سلیم او را در پارچه‌ای پیچید و در کنار اتاق گذاشت و خود را آراست تا ابوطلحه آمد، چون ابوطلحه می‌خواست طبق برنامه همه شب به سراغ فرزندش برود، ام سلیم گفت: داخل اتاق نرو که فرزندم حالش بهتر است و به خواب رفته و مزاحم او مباش. ابو طلحه خوشحال شد و شام خورد و به بستر خواب رفت.
صبح فردا ام سلیم به شوهرش گفت: اگر کسی به همسایگانش امانتی داده باشد که مدتی از آن استفاده کند و صاحبش امانت را پس بگیرد، آیا همسایه‌ای که امانت را پس می‌دهد ناراحت می‌شود و گریه می‌کند و یا امانت را پس نمی‌دهد؟
ابو طلحه گفت: هرگز، گریه و ناراحتی معنا ندارد و امانت را باید پس بدهد. ام سلیم گفت: پس مراقب باش و گریه و بی‌تابی نکن؛ زیرا فرزندت از دنیا رفته است و خداوند این امانتی را که به ما داده بود، پس گرفت.
ابو طلحه وقتی دید مادر در داغ فرزندش چنین صبوری پیشه کرده و حتی تا صبح به او خبر نداده، خویشتن‌داری کرد و صبر پیشه نمود، برای نماز صبح آماده شد و خدمت رسول خدا(ص) شرفیاب شد، و پس از اقامه نماز صبح، داستان مرگ پسر و صبر همسرش را به عرض رساند. پیامبر خدا(ص) از صبر این زن تعجب کرد و با یک سؤال در حق او دعا کرد و فرمود: "آیا دیشب عروسی کردید، خداوند در شب شما برکت قرار دهد". و به نقلی چنین دعا کردند: "بارالها، شب این زن و مرد را مبارک گردان".
ام سلیم، همان شب حامله شد و خداوند عبدالله را به ایشان عطا کرد و چون عبدالله به دنیا آمد، مادرش او را در پارچه‌ای پیچید و نزد رسول خدا(ص) آورد تاکام او را برگیرد و در حق فرزندش دعا کند. پیامبر(ص) پسر او را گرفت و نام او را عبدالله گذاشت و مقداری خرما‌ طلبید و در دهان گذاشت بعد کام فرزند ابوطلحه را با شیرینی آن خرما برداشت و در حق او دعا کرد و او از بهترین فرزندان انصار گردید.
از برکت دعای پیامبر(ص)، همان طوری که اشاره شد، عبدالله دارای ده پسر شد که اکثرشان اهل علم و قاری قرآن و از یاران امیرالمؤمنین(ع) گردیدند^[۷].
عبدالله این شیعه راستین امیرالمؤمنین(ع)^[۸] در جنگ صفین آن حضرت را یاری کرد^[۹]. و سرانجام در زمان خلافت ولید به سال ۸۴ هجری با قلبی سرشار از ایمان به اسلام و عشق به اهل بیت پیامبر(ص) در شهر مدینه از دنیا رفت^[۱۰].^[۱۱]

منابع

ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲

پانویس

↑ ابو طلحه همان کسی است که به وصیت عمر بن خطاب با پنجاه نفر نیروی مسلح پس از مرگ عمر، جلسه شورای شش نفری را کنترل کرد و عثمان به خلافت رسید و حضرت علی(ع) از خلافت محروم شد.
↑ اسدالغابه، ج۳، ص۱۸۸.
↑ رجال طوسی، ص۵۰، ش۶۵.
↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۸۴۷-۸۴۸.
↑ ر.ک: اسدالغابه، ج۲، ص۴۶؛ ج۷، ص۱۱۹؛ الاصابه، ج۲، ص۱۲۱؛ ج۴، ص۳۰۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۲۲۱؛ الطبقات الکبری، ج۸ ص۴۲۵.
↑ رُمیصاء پس از به دنیا آمدن این فرزند ملقب به ام‌سلیم شد و از آن پس به ام‌سلیم معروف گردید.
↑ ر.ک: اسدالغابه، ج۳، ص۱۸۸؛ سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۹؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۱۶۴؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۳۵۰؛ سفینة البحار، ج۲، عنوان عبد، ص۱۲۳.
↑ رجال شیخ طوسی، ص۵۰، ش۶۵.
↑ اسدالغابه، ج۳، ص۱۸۹.
↑ اسدالغابه، ج۳، ص۱۸۹.
↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۸۴۸-۸۵۰.

[1] ابو طلحه همان کسی است که به وصیت عمر بن خطاب با پنجاه نفر نیروی مسلح پس از مرگ عمر، جلسه شورای شش نفری را کنترل کرد و عثمان به خلافت رسید و حضرت علی(ع) از خلافت محروم شد.

[2] اسدالغابه، ج۳، ص۱۸۸.

[3] رجال طوسی، ص۵۰، ش۶۵.

[4] ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۸۴۷-۸۴۸.

[5] ر.ک: اسدالغابه، ج۲، ص۴۶؛ ج۷، ص۱۱۹؛ الاصابه، ج۲، ص۱۲۱؛ ج۴، ص۳۰۱؛ سیر اعلام النبلاء، ج۲، ص۲۲۱؛ الطبقات الکبری، ج۸ ص۴۲۵.

[6] رُمیصاء پس از به دنیا آمدن این فرزند ملقب به ام‌سلیم شد و از آن پس به ام‌سلیم معروف گردید.

[7] ر.ک: اسدالغابه، ج۳، ص۱۸۸؛ سیر اعلام النبلاء، ج۵، ص۹؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۱۶۴؛ تهذیب التهذیب، ج۴، ص۳۵۰؛ سفینة البحار، ج۲، عنوان عبد، ص۱۲۳.

[8] رجال شیخ طوسی، ص۵۰، ش۶۵.

[9] اسدالغابه، ج۳، ص۱۸۹.

[10] اسدالغابه، ج۳، ص۱۸۹.

[11] ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۸۴۸-۸۵۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]