صدقه در معارف دعا و زیارات

مقدمه

صدقه از صدق و آن به معنای راست و درست است. جمع صدقه صدقات است و صدقه به چیزی از مال که در راه خدا و برای خدمت به خلق به نیازمندان داده می‌شود و نشان صدق و راستی فرد در عبودیت پروردگار است گفته می‌شود. این کلمه هم شامل زکات و هم شامل صدقه مستحبی می‌‌شود. قرآن کریم صدقه را عامل پاکی و طهارت و رشد و پرورش انسان خوانده است: خُذْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَتُزَكِّيهِمْ بِهَا^[۱]. هم‌چنین صدقه به معنای عفو و بخشش نیز آمده است: فَمَنْ تَصَدَّقَ بِهِ فَهُوَ كَفَّارَةٌ لَهُ^[۲].

امام سجاد (ع) در صحیفه از صدقه، هم به عنوان بخشش مالی و هم به عنوان عفو و گذشت یاد کرده است. آن حضرت از جمله اوصاف بندگان خدا را دادن صدقه در راه خدا معرفی کرده است: «وَ تَصَدَّقُوا لَكَ طَلَباً لِمَزِيدِكَ‏»^[۳]؛ و در راه تو صدقه دادند تا به ثوابشان بیافزایی. هم چنین آن حضرت عفو وبخشش خویش را نسبت به کسانی که به آن حضرت ستم رواداشته‌اند، صدقه تلقی کرده و از خدای بزرگ می‌خواهد که آن را پاک‌ترین صدقات در راه خویش قراردهد: «وَ اجْعَلْ مَا سَمَحْتُ بِهِ مِنَ الْعَفْوِ عَنْهُمْ، وَ تَبَرَّعْتُ بِهِ مِنَ الصَّدَقَةِ عَلَيْهِمْ أَزْكَى صَدَقَاتِ‏ الْمُتَصَدِّقِينَ»^[۴]؛ «ای خداوند این عفو و گذشت مرا و این صدقه‌ای را که به آنان ارزانی داشته‌ام پاک‌ترین صدقه بخشندگان... قرارده که برای تقرب جستن به تو ارزانی شده است»^[۵].^[۶]

منابع

شیرزاد، امیر، مقاله «صدقه»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ «از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی» سوره توبه، آیه ۱۰۳.
↑ «و هر کس از آن در گذرد کفّاره (گناهان) اوست» سوره مائده، آیه ۴۵.
↑ دعای ۴۵.
↑ دعای ۳۹.
↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم، قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
↑ شیرزاد، امیر، مقاله «صدقه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۱۹.

[1] «از دارایی‌های آنان زکاتی بردار که با آن آنها را پاک می‌داری و پاکیزه می‌گردانی» سوره توبه، آیه ۱۰۳.

[2] «و هر کس از آن در گذرد کفّاره (گناهان) اوست» سوره مائده، آیه ۴۵.

[3] دعای ۴۵.

[4] دعای ۳۹.

[5] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قاموس قرآن، سیدعلی اکبر قرشی، دارالکتب الاسلامیة، تهران، ۱۳۷۱، چاپ ششم، قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

[6] شیرزاد، امیر، مقاله «صدقه»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۱۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]