حرم امن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث حرم امن است. حرم امن از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حرم امن در قرآن - حرم امن در حدیث - پرسش مرتبط نداردجغرافیای حرم امن، در سوره مبارکه قصص
﴿...أَوَلَمْ نُمَكِّنْ لَهُمْ حَرَمًا آمِنًا يُجْبَى إِلَيْهِ ثَمَرَاتُ كُلِّ شَيْءٍ...﴾[۱]. در آیه فوق، واژه‌ای که بیانگر نام مکانی است. کلمه مرکب حرم امن می‌باشد که، خداوند آن را برای گروهی، محل امن قرار داده، که ما با شناخت آن طایفه، می‌توانیم آن محل امن را هم بشناسیم. برای شناخت آن دو مجهول ابتدا به مطالعه شأن نزول آیه می‌پردازیم.[۲]
شأن نزول آیه
«نسایی، در سنن خود، از ابن عباس روایت کرده است و طبرسی صاحب جامع البیان، از طریق عوفی، از ابن عباس روایت کند؛ که طایفه‌ای از قریش، به پیامبر(ص) گفتند: اگر از تو پیروی نماییم؛ مردم ما را تبعید کنند، سپس آیه فوق نازل شد»[۳]. برخی از دانشمندان، به نقل از مجمع البیان، در ذیل آیه مزبور می‌نویسد: «در تفاسیر آمده؛ که این سخن را حارث بن نوفل بیان کرد: چیزی که مانع می‌شود؛ از برنامه تو پیروی کنیم و ایمان بیاوریم: ترس از هجوم عرب بر ما است، که ما را از سرزمینمان بربایند و ما قدرت مقابله با آنها را نداریم!» [۴].
با توجه به آنچه بیان گردید روشن شد، که طرف سخن رسول گرامی اسلام(ص) طایفه‌ای، از قریش بودند؛ که بهانه نپذیرفتن دین را، ترس از عرب، عنوان می‌کردند، اکنون باید به محل این گفتگو، که هدف اصلی ما است؛ بپردازیم.[۵]
حرم امن کجا است؟
برخی از دانشمندان[۶]، در این مورد می‌نویسند: «مقصود از ارض، سرزمین مکه و حرم است». به هر حال، منظور از سرزمین آنها که خداوند آن را با صفت حرم امن معرفی فرموده، مکه معظمه است.[۷]
جغرافیای حرم امن، در سوره مبارکه عنکبوت
﴿أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آمِنًا...﴾[۸]. واژه‌ای که در این آیه مبارکه اشاره به نام مکانی دارد، کلمه مرکب حرم امن است، که احتیاج به توضیح دارد.[۹]
حرم یعنی چه؟
برخی از پژوهشگران زیر واژه حرم می‌نویسند: «... هر چیزی، که احترامش واجب باشد». بنابراین، حرم امن، در آیه مورد پژوهش، مکانی است، که مورد احترام است و ما می‌توانیم با استفاده از شأن نزول آیه؛ آن مکان قابل احترام را شناسایی کنیم.[۱۰].[۱۱]
شأن نزول آیه
در تفسیر در المنثور، ذیل آیه مورد بحث، از ابن عباس چنین نقل شده: «گروهی، از مشرکان گفتند: ای محمد(ص)! اگر ما داخل در دین تو نمی‌شویم؛ تنها به خاطر این است؛ که می‌ترسیم مردم ما را بربایند. چون جمعیت ما کم است و جمعیت مشرکین عرب بسیارند، به محض این که به آنها خبر رسد، که ما وارد دین تو شده‌ایم به سرعت ما را می‌ربایند.».. [۱۲].
برخی از دانشمندان، در ذیل آیه مذکور در تفسیر خود می‌نویسند: «منظور از حرم امن مکه و پیرامون آن است، که خدای تعالی آن را به دعای ابراهیم مأمن خلق قرار داد»[۱۳]. با توجه به آنچه ملاحظه فرمودید؛ منظور از حرم امن طبق، اسناد مذکور: مکه معظمه می‌باشد.[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ «و گفتند: اگر این رهنمود را با تو پی بگیریم ما را از سرزمینمان می‌ربایند؛ آیا ما به آنان در حرمی امن جایگاه ندادیم که فرآورده‌های هر چیز را که رزقی از نزد ماست به سوی آن می‌آورند؟ اما بیشتر آنان نمی‌دانند» سوره قصص، آیه ۵۷.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۴۹.
- ↑ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۶، ص۱۱۸.
- ↑ المیزان، ج۳۱، ص۹۳.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۴۹.
- ↑ علامه طباطبایی شریف المیزان.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۵۰.
- ↑ «آیا ندیده‌اند که ما حرمی امن پدید آوردیم (که در آن هیچ چیز را در نمی‌برند) در حالی که (بیرون از شهر مکّه) مردم از پیرامونشان ربوده می‌شوند؟ پس آیا به باطل باور دارند و نعمت خداوند را انکار می‌کنند؟» سوره عنکبوت، آیه ۶۷.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۵۱.
- ↑ لویس معلوف، المنجد
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۵۱.
- ↑ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱۶، ص۳۴۵.
- ↑ محمدحسین طباطبایی، تفسیر المیزان، ج۳۱، ترجمه سید محمود باقر همدانی، ص۲۴۳.
- ↑ عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید، ص ۲۵۱.