قریه در قرآن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث قریه است. قریه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قریه در قرآن - قریه در حدیث - پرسش مرتبط نداردمقدمه
﴿وَإِذْ قُلْنَا ادْخُلُوا هَذِهِ الْقَرْيَةَ...﴾[۱].
چیستی‌شناسی قریه
در چیستی‌شناسی واژه قریه رأی واژه شناسان از جمله راغب در این است: قریه نام موضعی است که مردم در آن جمع شوند، به مردم نیز قریه گویند و در هر دو معنی استعمال می‌شود. در بسیاری از آیات نسبت افعال به قریه داده شده است. برخی از علما در تفسیر خود تصریح می‌کنند: «قریه» گرچه در زبان روزمره ما به معنی روستا است، ولی در قرآن و لغت عرب به معنی هر محلی است که مردم در آن جمع می‌شوند، خواه شهرهای بزرگ باشد یا روستاها»[۲].[۳]
توضیح بیشتر
بنی اسرائیل، سال‌ها در بیابان تیه سرگردان ماندند. آیه ۵۸ سوره بقره به رسیدن بنی اسرائیل به دروازه‌هایی گریز می‌زند. این دروازه‌ها، به جایگاهی که دارای برکات مادی و معنوی است باز می‌شوند. «در اینجا به فراز دیگری از زندگی بنی اسرائیل برخورد می‌کنیم که مربوط به ورودشان در سرزمین مقدس است»[۴] آنجا «محیط پرنعمتی بود، باید موقع ورود خاضع و خاشع می‌بودند و از گناهان گذشته شان استغفار می‌کردند و برای آنکه همگی به طور آشکار در این استغفار شرکت کنند باید کلمه مختصر و پر معنی «حطه» را بر زبان جاری می‌ساختند یعنی اینکه خدایا از تو تقاضای ریزش گناهان خود را داریم. خدای مهربان نیز وعده داد که اگر از روی اخلاص به این دستور عمل کنند از خطاهای آنها در می‌گذرد و البته برای افراد نیکوکارشان، علاوه بر بخشش گناهان، اجر دیگری نیز اضافه می‌دهد»[۵].[۶]
موضع‌شناسی قریه
در خلاصه تفاسیر المیزان و نمونه می‌خوانیم: مراد از قریه، بیت المقدس است[۷]. برخی از علما در تفسیر خود به همین معنی ذکر شده اشاره می‌کنند[۸]. و روشن می‌سازد که مقصود از قریه، بیت المقدس قبل از ورود حضرت موسی(ع) است. اورشلیم و قدس نام‌های دیگر بیت المقدس‌اند. سید احمد فاضلی بیارجمندی در کتاب اطلاعات قرآنی منظور از قریه در آیه ۵۸ سوره بقره را اورشلیم یا اریحا دانسته است[۹].[۱۰]
اورشلیم
همین نویسنده اضافه می‌کند: اورشلیم شهری است که بیت المقدس کنونی در محل آن واقع است. صاحب اطلاعات قرآنی موقعیت جغرافیایی بیت المقدس را نزدیک قله سلسله کوه‌هایی در سواحل دریای مدیترانه در فاصله حدود سی و دو میل با دریا می‌داند[۱۱]. در قاموس کتاب مقدس می‌خوانیم: موقعش در قرب قله سلسله کوه‌هائی است که ۸۰ بحر متوسط و بحیرة الموت را از یکدیگر جدا می‌کند... دائرة المعارف کتاب مقدس در خصوص اورشلیم یادآور می‌شود: اولین شهر فلسطین است. شهری مقدس که واژه اطلاق شده به آن ریشه سامی و عبری داشته و معنی لغوی آن صالح است»[۱۲].[۱۳]
اریحا
باز همین کتاب درباره اریحا می‌نویسد: «اولین بار در کلام خدا در ارتباط سفر بنی اسرائیل به طرف کنعان به آن اشاره شد است»[۱۴]. در قاموس کتاب مقدس اولین شهری که یوشع از مملکت کنعان متصرف شده است اریحا قید گردیده است[۱۵] چون بنی اسرائیل وارد شهر شدند، هیچ جنبنده‌ای را باقی نگذاشتند آنان پس از قتل عام، سراسر شهر را آتش زدند[۱۶].[۱۷]
جمع‌بندی مبحث
بر اساس آنچه خواندیم مفسرین قریه مذکور در آیه ۵۸ سوره بقره را بیت المقدس و اریحا دانسته‌اند. احتمال زیاد آن است که قریه در اینجا اریحا باشد؛ زیرا بر اساس روایت تورات[۱۸] و نیز آیات قرآن کریم[۱۹] چون خداوند به موسی فرمان داد تا وارد سرزمین مقدس شود، وی با بیش از ۶۰۰ هزار جنگجو از مصر رهسپار شام شد و چون به خشکی میان مصر و شام رسیدند موسی ۱۲ نفر را برای تجسس فرستاد ﴿...وَبَعَثْنَا مِنْهُمُ اثْنَيْ عَشَرَ نَقِيبًا...﴾[۲۰][۲۱]. اینان چون بازگشتند در وصف اریحا»[۲۲] سخنان غلوآمیزی گفتند و آنان را ترساندند و از این روی ۴۰ سال در بیابان تیه سرگردان ماندند. ملاحظه می‌فرمایید که بنی اسرائیل می‌بایست اریحا را متصرف می‌شدند که خودداری کردند. پس با این حساب اولین شهری که باید به دست آنان فتح شده باشد «اریحا» خواهد بود.[۲۳]
منابع
پانویس
- ↑ «و (یاد کنید) آنگاه را که گفتیم: بدین شهر در آیید و از (نعمت‌های) آن از هر جا که خواستید فراوان بخورید و با فروتنی از دروازه وارد شوید و بگویید: از لغزش ما بگذر! تا از لغزش‌های شما درگذریم، و به زودی (پاداش) نکوکاران را می‌افزاییم» سوره بقره، آیه ۵۸.
- ↑ آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱، ص۲۶۸.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۶۲۱.
- ↑ تفسیر نمونه، ج۱، ص۲۶۷.
- ↑ گزیده تفاسیر نمونه و المیزان، ص۲۸.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۶۲۲.
- ↑ گزیده تفاسیر نمونه و المیزان، ص۲۸.
- ↑ آیت الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۱، ص۲۶۸.
- ↑ اطلاعات قرآنی، ص۱۲۶.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۶۲۳.
- ↑ ر.ک: اطلاعات قرآنی، ص۱۶۱؛ قاموس کتاب مقدس، ص۱۱۸.
- ↑ دایرة المعارف کتاب مقدس، ص۷۶۶.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۶۲۳.
- ↑ دایرة المعارف کتاب مقدس، ص۷۶۱.
- ↑ قاموس کتاب مقدس، ص۴۲.
- ↑ اطلاعات قرآنی، ص۶۸.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۶۲۴.
- ↑ سفر اعداد، ۵۱:۲۶.
- ↑ مائده، ۲۱.
- ↑ «و به راستی خداوند از بنی اسرائیل پیمان گرفت و از ایشان دوازده سرپرست را برانگیختیم» سوره مائده، آیه ۱۲.
- ↑ سفر اعداد، ۱:۱۳-۱۶.
- ↑ اطلاعات قرآنی، ص۶۸.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۶۲۵.