غلول در فقه سیاسی

مقدمه

غلول، از ریشه "غلل" به معنای خیانت است^[۱] و در اصطلاح، به خیانت و سرقت پنهانی در خصوص غنایم جنگی پیش از تقسیم آن گفته می‌شد. غلول برای نخستین بار در جنگ احد رخ داد؛ هنگامی که برخی از تیراندازان می‌خواستند محل مأموریت خودشان را برای جمع‌آوری غنایم تخلیه کنند، فرمانده‌شان دستور داد: "از جای خود حرکت نکنید رسول خدا شما را از غنیمت محروم نخواهد کرد" ولی آنها سنگرها را ترک کردند و همین امر، عامل شکست مسلمانان در احد شد. قرآن کریم، در این باره می‌فرماید: "آیا شما فکر کردید که پیامبر (ص) به شما خیانت خواهد کرد، هیچ پیامبری ممکن نیست خیانت کند"^[۲]^[۳].

غلول در فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم

کینۀ سخت، خیانت^[۴] و خیانت روا داشتن. اصل آن غلل به معنای ادخال چیزی در دیگری که موجب تغییر و تحول گردد^[۵].

﴿وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَغُلَّ وَمَنْ يَغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ﴾^[۶].

آیه شریفه متضمن تنزیه ساحت انبیا از بدی و فحشاست؛ یعنی محال است پیامبری به مردم خیانت کند. احتمال دارد آیه تعریض به مؤمنان باشد که با خیانت کردن، خود را در معرض سخط و قهر الهی قرار ندهند. این آیه و آیه‌های مشابه آن موعظه برای همه مردم است^[۷].

در فرهنگ سیاسی، خیانت به نقض وفاداری به یک آرمان مشترک، رشته‌های همبستگی، رفاقت و...^[۸]خیانت، نقض تعهدات شخصی و پیمان‌شکنی نسبت به برادر یا دوست یا هر فردی که شخص با او پیوندهای سنتی یا قراردادی دارد، اطلاق شده است^[۹].^[۱۰]

منابع

پانویس

↑ فرهنگ معین، ج۲، ص۲۴۳۳؛ مجمع البحرین، ج۵، ص۴۳۶-۴۳۵؛ المغنی و شرح الکبیر، شمارۀ ۳ و ۷۶؛ نهایه ابن اثیر، ج۳، ص۱۵۶؛ کنز العمال، ج۴، ص۳۹۲.
↑ ﴿وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَغُلَّ وَمَنْ يَغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ﴾ «هیچ پیامبری را نسزد که خیانت ورزد؛ و هر کس خیانت کند در رستخیز آنچه را خیانت ورزیده است، (با خود) خواهد آورد؛ آنگاه به هر کس (پاداش) هر چه کرده است تمام داده خواهد شد و بر آنان ستم نخواهد رفت» سوره آل عمران، آیه ۱۶۱؛ تفسیر قرطبی، ج۴، ص۲۵۵؛ سلوک الملوک، ص۴۹۰؛ المغازی، ج۱، ص۲۳۱.
↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۴۰.
↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۶۳.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۷، ص۲۵۶.
↑ «هیچ پیامبری را نسزد که خیانت ورزد؛ و هر کس خیانت کند در رستخیز آنچه را خیانت ورزیده است، (با خود) خواهد آورد؛ آنگاه به هر کس (پاداش) هر چه کرده است تمام داده خواهد شد و بر آنان ستم نخواهد رفت» سوره آل عمران، آیه ۱۶۱.
↑ سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۴، ص۵۷.
↑ علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۳۷.
↑ علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۴۳۱.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۳۴-۴۳۴.

[1] فرهنگ معین، ج۲، ص۲۴۳۳؛ مجمع البحرین، ج۵، ص۴۳۶-۴۳۵؛ المغنی و شرح الکبیر، شمارۀ ۳ و ۷۶؛ نهایه ابن اثیر، ج۳، ص۱۵۶؛ کنز العمال، ج۴، ص۳۹۲.

[2] ﴿وَمَا كَانَ لِنَبِيٍّ أَنْ يَغُلَّ وَمَنْ يَغْلُلْ يَأْتِ بِمَا غَلَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ﴾ «هیچ پیامبری را نسزد که خیانت ورزد؛ و هر کس خیانت کند در رستخیز آنچه را خیانت ورزیده است، (با خود) خواهد آورد؛ آنگاه به هر کس (پاداش) هر چه کرده است تمام داده خواهد شد و بر آنان ستم نخواهد رفت» سوره آل عمران، آیه ۱۶۱؛ تفسیر قرطبی، ج۴، ص۲۵۵؛ سلوک الملوک، ص۴۹۰؛ المغازی، ج۱، ص۲۳۱.

[3] فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۴۰.

[4] حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۳۶۳.

[5] حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۷، ص۲۵۶.

[6] «هیچ پیامبری را نسزد که خیانت ورزد؛ و هر کس خیانت کند در رستخیز آنچه را خیانت ورزیده است، (با خود) خواهد آورد؛ آنگاه به هر کس (پاداش) هر چه کرده است تمام داده خواهد شد و بر آنان ستم نخواهد رفت» سوره آل عمران، آیه ۱۶۱.

[7] سید محمدحسین طباطبایی، المیزان، ج۴، ص۵۷.

[8] علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۳۷.

[9] علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۴۳۱.

[10] نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۳۴-۴۳۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]