محمد بن جعفر دیباج
آشنایی اجمالی
محمد دیباج فرزند امام جعفر صادق(ع)(م ۲۰۳ق)، عموی امام رضا(ع) نیز از جمله قیام کنندگان در دوره زندگی امام رضا(ع) بود که به رغم موافق نبودن امام رضا(ع)، در مکه قیام کرد[۱]. امام رضا(ع) به طور صریح به او فرمود: «ای عمو، پدر و برادر خود (امام صادق و امام کاظم(ع)) را با این اقدام تکذیب مکن». او نیز پس از مدتی کوتاه، شکست سختی را متحمل شد؛ به گونه‌ای که مجبور شد همچون عباسیان لباس سیاه بپوشد و درخواست امان کرده، گفته‌های پیشین خود را تکذیب کند و حکومت را مخصوص عباسیان اعلام دارد[۲]. واکنش امام رضا(ع) به قیام‌های یادشده نشان می‌دهد که ایشان با شناخت کافی از قوا و تحرکات دشمن و شرایط فرهنگی و مذهبی عموم مسلمانان، این قیام‌ها را عقیم می‌دانسته و معتقد بود خیزش‌های آنان تنها سبب ریخته شدن خون علویان و محرومیت‌های بیشتر شیعیان از جهت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی خواهد بود[۳].[۴]
- ↑ مفید، الارشاد، ج۲، ص۲۱۱.
- ↑ اربلی، کشف الغمه، ج۳، ص۹۳.
- ↑ برای نمونه، ر.ک: صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۲۴.
- ↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ ص ۹۱.